جامع شتات جلد 8 صفحه 33

آشنایان او بپرسند، بگویند ما از او به غیر خوبی ندیدیم.

خلاصه: به آن چه در حدیث صحیحی که عبدالله بن ابی یعفور روایت کرده (1)، اکتفا می کنیم. و این قول هم ظاهر می شود از کلام جمعی از قدماء و متاخرین. و همان حدیث صحیح اشعار دارد بر این که «منافی مروّت از او سر نزند». چنان که مشهور است. و مروّت عبارت است از «ملکه [ای] که باعث [بر] (2) اجتناب از آن چه مشعر است بر پستی نفس و دنائت»، [مانند برخی] (3) از مباحات و مکروهات و [نیز] صغایرِ محرمات؛ مثل چیز خوردن در میان بازار، و بول کردن در میان راه در حین تردد مردم، و دزدیدن یک لقمه، و کم کشیدن ترازو به یک دانه گندم، و امثال آن.

این ها همه در وقتی [است] که خود خواهیم که عدالت شخص را بدانیم. و اما هرگاه میسّر نشود، یا بشود اما خواهیم راه دیگر را در دانستن، به آن داشته باشیم؛ پس آن است که به شهادت عدلین [اکتفا] (4) کنیم، یا به شیاع یعنی غیر عدول از مردم جمعی بگویند که فلان کس عادل است. به حدی که علم [به هم ر]سد به عدالت. بل که ظن غالب به حصول آن کافی است. و لیکن در شهادت عدلین و شیاع، باید که شاهد ها در مسئلۀ عدالت با تو متفق الرأی باشند. چون که در مسئلۀ عدالت خلاف است. پس باید آن ها شهادت بدهند بر عدالت به آن معنی که رأی توست و بنای تو بر آن است.

27- السؤال:

27- السؤال: اذا ادعی عمرو علی زید ملکاً فی یده. و قبل الترافع و طیّ الدعوی، باع زید الملک المذکور ببکر. ثمّ ترافعا و عجز عمرو عن البیّنۀ. و بعد حکم الحاکم بالیمین علی زید المنکر، ردّ زید الیمین علی عمرو. و حلف عمرو. فهل یرجع عمرو الی