جامع شتات جلد 8 صفحه 55

1- یعنی مخصوص شهادت است نه مرافعه.

2- فقیه، ج 3 ص 26، ح 6.- وسائل، کتاب الشهادات، ب 26 ح 6.

3- آیه های 140 و 283 سورۀ بقره.

4- وسائل، کتاب الشهادات، احادیث باب 1 و 2.

و هرگاه علّت، احترام به پدر باشد، باید در مادر هم همین حکم جاری باشد. همچنین در غیر این مسئله نسبت به پدر (1).

37- سؤال:

37- سؤال: هرگاه شاهدهای فرع، شهادت بدهند به این که زید ملک خود را به عمرو فروخت. و به سبب شهادت فرع، بکر ملک را از عمرو بخرد. و بعد از آن زید منکر شود و بگوید که من نفروخته ام. و عمرو شاهد[های] فرع را حاضر کند و ایشان هم شهادت بدهند بر شهادت اصل. و شاهد[های] اصل، انکار کنند و بگویند که ما شهادت نداده ایم. آیا سخن شاهدهای اصل، مسموع است یا شاهد های فرع؟-؟ و آیا زنان، شاهد های فرع می توانند شد یا نه؟-؟ و آیا شهادت فرع (2) مسموع است یا نه؟-؟ و شرط شاهد فرع چه چیز است؟

جواب:

جواب: تحقیق این مطلب موقوف است به بیان چند مقدمه:

اول این که: ظاهراً خلافی نیست در این که شهادت فرع مسموع است در اموال و دیون و معاوضات، بلا خلاف. و همچنین در عقوبت هائی که از حقوق ناس باشد (مانند قصاص). و غیر عقوبت مثل طلاق، و ولادت، و عیوب نساء، و نسب، و وکالت، و وصیت، و وصایت. و همچنین است وقف، و زکات. و در هر دو مسئله، جمعی دعوی اجماع کرده اند.

و اما رؤیت هلال؛ پس از علاّمه در تذکره ظاهر می شود اجماع بر عدم قبول. و شهید ثانی قائل شده است به قبول (3)، و صاحب مدارک هم میل به آن کرده، نظر به عموم دلیل (4).