جامع شتات جلد 9 صفحه 130

1- دیۀ مرد به حساب درهم (نقره) ده هزار درهم است.- مثقال شرعی: 7000=7×10÷000/10 و در مسئلۀ بالا گفت: هر ده درهم، هفت مثقال شرعی است.- مثقال صرّافی: 5250=3×4÷7000 و: هر مثقال شرعی سه ربع مثقال صرافی است.

شتر بدهند فرقی در سال آن هست و در ظرف سه سال دیۀ خطا را می گیرند، بخلاف عمد که در ظرف یک سال است.

44- سؤال:

44- سؤال: دیۀ شکستن بینی چه چیز است؟

جواب:

جواب: هرگاه بینی به جهت شکستن، فاسد شود و ضایع شود، دیۀ کاملۀ انسان است. و هرگاه شکسته، بسته شود و چاق شود(1)

بی عیب، دیۀ آن نصف اشرفی است. که اشرفی یک مثقال شرعی است. و خلافی در این ها در نظر نیست. و اما اگر شکسته، بسته شود و چاق شود با عیب، دور نیست که دیۀ آن صد اشرفی باشد، [با](2)

ارش و حکومت. چنان که شهید ثانی در شرح لمعه(3) تصریح به آن کرده(4).

45- سؤال:

45- سؤال: جراحتی که به گردن.....

جواب:

جواب:.......(5)

46- سؤال:

46- سؤال: آیا از برای تأدیب، جایز است زدن اطفال و غلام و کنیز، به جهت درس و خط و غیره-؟ و آیا حدّی در شرع مقدس قرار گرفته است یا نه؟-؟

جواب:

جواب: چون اطفال «مولّی علیهم» می باشند، و امر و نهی آن ها صلاح حال ایشان است، پس هرگاه ولیّ شرعی، یا احدی به رخصت ولیّ شرعی (مثل پدر و جد)، یا به رخصت حاکم (حسبۀ لله) متوجه تربیت آن ها باشند، ظاهر این است که اصل جواز تأدیب، اشکال نداشته باشد. چون از باب اعانت بر برّ و تقوی است، و احسان است «ما