جامع شتات جلد 9 صفحه 160

1- الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه (المحشی - کلانتر)؛ ج 10، ص: 129.

2- لمعه دمشقیه، ص 298 ط دار الناصر.

عمد» است و از باب جنایت اطبّاء است. و او را ضامن دیه می کنند در مال خود او(1)،

و دیۀ او را از یهودیه می گیرند. و اما هرگاه ثابت شود که این عمل از باب زدن به آلت قتّاله است، و غالباً چنین عملی کشنده است هر چند قصد قتل نداشته باشد، پس ملحق به عمد است. و حکم آن این است که آن ذمّی را به دست ورثۀ مقتول می دهند [با](2) مال او. و آن ها اختیار دارند خواهند او را بندۀ خود می کنند و خواهند او را می کشند. و اموال او به هر صورت مال ورثۀ مقتول است. و بعضی گفته اند که اولاد او هم کنیز و غلام ورثۀ مقتول می شوند. لکن دلیل آن وضوحی ندارد.

و هرگاه بعد از قتل مسلم، آن ذمّی مسلمان شود، استرقاق او ساقط می شود، متعین است قصاص. و بعضی تصریح کرده اند که در این صورت باز مال او مال ورثۀ مقتول است.

و اما هرگاه این عمل غالباً کشنده نباشد، پس به غیر دیه، ثابت نیست. و دیه را از مال قاتل می گیرند مثل سایر اطباء و ختّان و غیر آن ها.

53- سؤال:

53- سؤال: هرگاه ذمّی مسلمی را به قتل خطا بکشد. حکم آن چه چیز است؟

جواب:

جواب: هرگاه مال دارد، دیه متوجه مال او است. و هرگاه مالی ندارد، متوجه عاقلۀ او نمی شود (چنان که در مسلم می شود) بل که عاقلۀ او امام علیه السلام است و متوجه امام می شود.

54- سؤال:

54- سؤال: هرگاه زید، دست چپ او از ضرب چوب سیاه شود از بالای مرفق تا به زَنَد، دیۀ او چه قدر است؟

جواب:

جواب: دیۀ سیاه شدن دست، سه اشرفی است که دو مثقال و ربع مثقال طلای صرّافی