جامع شتات جلد 9 صفحه 167

69- سؤال:

69- سؤال: هرگاه کسی اسب او در گرداب افتاده، و دیگری را امر کند [مُکرهاً](1)

که اسب را بیرون آورد. و هر چند اِبا کند، نفعی نبخشد. پس برود در گرداب و هلاک شود. آیا قصاص، یا دیه بر مکره هست یا نه؟-؟

جواب:

جواب: هرگاه رفتن در گرداب نسبت به چنان شخصی، غالباً مهلک است، ظاهر این است که بر مکره نه قصاص باشد، نه دیه. چون اکراه متحقق نمی شود در قتل نفس، و تقیّه در دماء نیست. و خود مباشر قتل شده. و هرگاه غالباً مهلک نباشد، و اکراه متحقق شود، بر او لازم است دیه. چون سبب شده و مباشرت ضعیف شده به سبب اکراه. و باید دانست که کلام در صورت جهل و علم به امور به حال عادت و عرف، مختلف می شود.

70- سؤال:

70- سؤال: زنی خود را به زنا داده. و چند نفر او را با مردی در خلوت دیدند و گرفتند، به این طریق که میل را در میلدان دیدند.

جواب:

جواب: هرگاه چهار مرد عادل مثل میل در سرمه دان دیده و شهادت بدهند بر زنا، حدّ لازم می شود. اما حقیر در جواز اجرای حدود در زمان غیبت امام علیه السلام، تأمل دارم. و لیکن هرگاه بر مجتهد عادل ثابت شد، به قدری که مصلحت داند او را تنبیه و تعزیر می کند(2).

71- سؤال:

71- سؤال: زنی را نسبت به زنا دادند و حال آن که کسی او را ندید که خود را به زنا داده باشد. و در این باب آزار بسیاری بر او کردند.

جواب:

جواب: غلط کرده اند. تا به ثبوت شرعی نرسد زنا، او را نمی توان آزار کرد.

72- سؤال:

72- سؤال: پدر یا معلّم اطفال، از برای تأدیب و تعلیم، اطفال را تا چندی توانند زد؟