جامع شتات جلد 9 صفحه 189

1- محاسبۀ این مبلغ در ذیل مسئلۀ شماره 42 گذشت.

2- در مقدمۀ همین مجلد، منشأ این (عبد فرضی) و مردود بودن آن به شرح رفته است.

صغیر است. و اگر آن ها نباشند، حاکم شرع ولیّ صغیر است. و مشهور و اقوی این است که ولیّ هرگاه مصلحت داند قصاص می کند و انتظار بلوغ نمی کشد.

86- سؤال:

86- سؤال: هرگاه طفلی سوار الاغ بوده و طفل دیگر چوب به الاغ زده، طفل سوار افتاده بعضی از دندان های او شکسته، و بعضی از ریشه بیرون آمده. آیا دیه لازم می شود یا نه؟-؟ و بر فرض لزوم، دیه به کی متوجه می شود؟ آیا فرق میان شکستن و بیرون آمدن هست یا نه؟-؟ و دیگر، فرق میان دندان ها هست یا نه؟-؟

جواب:

جواب: ظاهر این است که زدن الاغ، از جملۀ اسباب جنایت باشد. و بعد از ثبوت این که به سبب زدن الاغ، آن طفل افتاده، جنایت منسوب می شود به آن طفل ضارب و باعث تعلق دیه می شود چون در طفل قصاصی نمی باشد خصوصاً در غیر عمد. و لکن دیه متعلق به عاقلۀ آن طفل می شود، یعنی خویشان پدری؛ مثل برادر پدری و اولاد او، و عموی او و اولاد او، و اظهر این است که پدر هم داخل عاقله باشد.

و ظاهر این است که بیرون آمدن دندان و شکستن از دَم گوشت، یک حکم دارد. و دیۀ دندان طفل (اگر انداخته و بیرون آورده) مثل دندان بالغ است. و هرگاه دندان طفلی است که تا به حال دندان نینداخته است، پس انتظار می کشند تا مدتی که عادت جاری شده بر بیرون آمدن دندان نو [است]، پس اگر بیرون آمد، ارش می گیرند (یعنی فرض می کنند آن طفل را غلامی و تفاوت قیمتی(1)

که به سبب افتادن دندان، حاصل می شود در آن مدت، می گیرند). و اگر دندان بر نیاید، دیۀ متعارف دندان را می گیرند.

و اما دیۀ دندان: پس در دوازده دندان پیش (که شش در بالا و شش در پائین) دیۀ هر یک از آن ها پنجاه اشرفی است که هر اشرفی یک مثقال شرعی است که سه ربع مثقال