جامع شتات جلد 9 صفحه 74

1- در نسخه: یک شتر.

2- یعنی: یکدهم.

برادر پدری مادری، داشته باشد یا [پدری تنها](1).

و اما پدر مادری، مقدم است بر پدری تنها. چنان که در میراث مال که اقرب منع اَبعد می کند.

13- سؤال:

13- سؤال: هرگاه کسی ضرب خنجری بر صورت دیگری بزند، به این نحو که از محاذی منخر که ابتدای لب بالا است از جانب عرض، و لب بالا را بدرد و فرو رود به نحوی که از لثه به در رود. و داخل دهن شود. و به آن سبب دو دندان از رباعیات هم بیفتد. و از آنجا به پائین آید و لب پائین را هم پاره کند. دیۀ آن چه چیز است؟

جواب:

جواب: بدان که «شجّه»؛ یعنی جراحت سر و صورت، هرگاه بر اعضای متعدد وارد شود، هر یک حکم خود را دارند، هر چند به یک ضربه واقع شده باشد. چنان که تصریح به او کرده اند. و به این سبب خلاف کرده اند در ضربی که پیش سر بخورد که سر و پیشانی هر دو را بگیرد. و بعضی قائل شده اند که دیۀ هر یک جدا است به سبب آن که سر و رو دو چیزاند. و این قول خالی از قوّت نیست.

بنابر این؛ در این مقام چند عضو مجروح شده: یکی لب بالا. و دوم لب پائین. و سیّم لثه. و چهارم افتادن دندان ها. همه حکمی علیحده دارند.

اما دیۀ لب ها: هرگاه چنان بدرد که دندان ها پیدا شود، و درست نشود و [هم-]چنان به حال خود بماند، ثلث [دیه]، دیۀ آن ها است. و هرگاه صحیح شود، خمس [دیه] دیۀ آن ها است. و همچنین هرگاه یکی از آن لب ها مجروح شود.

و دیۀ هر دو لب با هم، دیۀ کامله است هرگاه بالمرّه هر دو را ببرند. و حدّ لب از جانب عرض از ابتدای آن جائی است که لثه جدا می شود تا به آخر لب. و از جانب طول دو چاک دهان است.

و اما هرگاه یکی را ببرد؛ پس در [د]یۀ آن خلاف عظیمی است. و مشهور میان