جامع شتات جلد 9 صفحه 77

چون که مستند مسئله را از «کتاب ظریف» دانسته اند که در آن جا مذکور است: «فِی النَّافِذَهِ إِذَا نَفَذَتْ مِنْ رُمْحٍ أَوْ خَنْجَرٍ فِی شَیْ ءٍ مِنَ الرَّجُلِ مِنْ أَطْرَافِهِ فَدِیَتُهَا عُشْرُ دِیَهِ الرَّجُلِ مِائَهُ دِینَارٍ»(1). و شهید ثانی(ره) می فرماید که حکم نافذه علی الاطلاق ثابت نیست. و استشهاد کرده است به عبارت دیگر که در کتاب ظریف است که آن حضرت می فرماید در آن جا: «الْخَدِّ إِذَا کَانَتْ فِیهِ نَافِذَهٌ وَ یُرَی مِنْهَا جَوْفُ الْفَمِ فَدِیَتُهَا مِائَهُ دِینَارٍ»(2). پس معلوم شد که اطلاق «اطراف» در سرو رو هم می شود.

و هر چند مسئلۀ نافذه خالی از اشکال نیست. و لکن چون در ما نحن فیه آن چه ما گفتیم در ادخال آن در تحت هاشمه، غالباً تفاوتی با دیتی که در نافذه است، ندارد. (زیرا که هر دو عُشر دیۀ مرد اند) پس ثمره نخواهد داشت.

و اما دیۀ دندان ها: پس [دیۀ] هر یک از دندان های پیش که رباعیات از جملۀ آن ها است، پنجاه اشرفی است. که هر اشرفی یک مثقال شرعی است که هر مثقال شرعی سه ربع مثقال صرافان است.

14- سؤال:

14- سؤال: هرگاه به خنجر، کسی نصف بالای بند دست دیگری را بریده و به پائین هم رسیده؛ یعنی نصف ظاهر «معصم» و قدری از باطن آن را بریده. و پوست و گوشت را بریده تا به استخوان رسیده. و به سبب این، سه انگشت او شَل شده. و به ضرب دیگر، کف دست او بریده. حکم آن چه چیز است؟

جواب:

جواب: هرگاه از روی عمد بریده، حکم او قصاص است؛ به ریسمانی اندازه می گیرند و در طول و عرض مساوی آن را از دست ضارب می برند به همان صفت که او بریده.