جامع شتات جلد 10 صفحه 264

1- الایۀ 77 السورۀ النحل.

2- و فی النسخۀ: او- هذه اللفظۀ فی المغنی.

3- و فی النسخۀ: وقد.

4- لا یمکن تعیین الحدیث، لانّ المصنف(ره) فی مقام الاشعار.

المکلفین زائد[اً] علی مأۀ الف(1). فرسالۀ یونس منقسمۀ بالنسبۀ الیهم تارۀ الی مأۀ الف اعنی المکلّفین، و اخری الیهم و الی البالغین الی درجۀ التکلیف منضماً الی السابقین.

93- سؤال:

93- سؤال: هرگاه زید (مثلاً) در صورت جهل و غیظ و تغیّر شدید نسبت به خالق خود، یا به جناب نبوی، یا به ائمّۀ طاهرین (صلوات الله علیهم اجمعین) ناسزا بگوید. و نداند که بینی و بین الله باید توبه کند. و تزویج نماید و چند اولاد از او حاصل شود. یا بعد از توبه تزویج کند. در این صورت ها معذور خواهد بود یا نه؟-؟ و هرگاه این خطاب را نسبت به انسان ننموده باشد، بل که به حیوانات کرده باشد مثل الاغ یا گوسفند یا سایر حیوانات. و در سنّ بیست سالگی بوده یا قدری بیشتر یا کمتر. حکم شرعی مذکورات، چه چیز است؟

جواب:

جواب: بدان که انسان هرگاه به سبب غیظ از حالت طبیعی بیرون باشد، ردّه گفتن او باعث به کفر نمی شود. و اگر ادّعا کند که در آن حال گفتم، و صدق او ممکن باشد، باید قبول کرد(2). و هرگاه از حال طبیعی بیرون نبوده؛ پس اگر از باب متعارف است که مردم هرزه دهن، پیرو پیغمبر و مذهب الاغ و سایر حیوانات را دشنام می دهند، اغلب این است که مراد آن ها از پیر خدا نیست، و مرادشان واقعاً پیغمبر نیست. بل که لغو دهان است.

و اما اگر (العیاذ بالله) به جناب اقدس الهی، یا جناب رسالت پناهی، یا ائمّه هدی (علیهم السلام) ناسزا بگوید، حکم به کفر او می شود. و هرگاه مسلمان زاده است، قتل او واجب می شود به تفصیلی که در کتب علماء مذکور است. و زن بر او حرام می شود. و هرگاه زن دارد، عقد او باطل می شود. و زن او بعد عدّۀ وفات شوهر می کند بی طلاق. و