کاوشی در اصول عقاید صفحه 106

بعضی رفتارها از مؤمنان یا منافقان، جنگ های بدر و احد و احزاب و مانند آن بوده است.

با وجود این واقعیت، انسجام و هماهنگی قرآن نشان می دهد که منشأ صدور آن، وجودی است که چیزی او را به عجز نمی افکند و هیچ امری بر او پوشیده نیست و او در کار خود، به اندیشه و تفکر طولانی مدت نیاز ندارد.

سه - اندیشه واحد، بیان های متعدد

بسیارند مواردی که قرآن کریم، فکری یا مضمونی را در آیات و سوره های مختلف بارها بیان کرده است، با این تفاوت که شیوۀ عرضه و کیفیت طرح و تأکید نمودن بر جهات حرکت آفرین و انگیزانندۀ هریک، غیر از دیگری است. همچنین این کار به شیوه های گوناگون انجام شده است که حکایت از تسلط بسیار بر سخن و مهارت در بیان دارد و چشم هر انسان ژرف اندیش و دقیق بین را به خود خیره می سازد.

گرچه هر یک از این وجوه سه گانه، به تنهایی توانایی اثبات اعجاز قرآن کریم را ندارد، اما در کنار هم، اعجاز قرآن در اسلوب و روش بیان را تثبیت و تأیید می کنند.

به ظاهر، این وجه اعجاز، از مهم ترین و تأثیرگذارترین وجوه اعجاز در قرآن است که به برکت آن، قرآن به صحنۀ واقعیت زندگی فردی و اجتماعی بشر پای نهاده و فتحی بزرگ را نصیب خود کرده است؛ زیرا هر یک از افراد بشر، به سلیقه و فطرت خود، بدون نیاز به تأمل و اندیشه ورزی خاص عالمان و محققان، آن را درک می کنند و مفاهیمش را درمی یابند. بلکه ما می توانیم از تأثیرگذاری پرقدرت این شکل از اعجاز قرآن، به نقش و اهمیت والای آن پی ببریم، به ویژه در محیط آن روزِ جزیرهالعرب که فصاحت و بلاغت، بازاری گرم و رایج داشت و تفاخر و سبقت جستن در فصاحت و بلاغت، نشانۀ بارز آن بود. ازاین رو مناسب بود نگاهی همراه با توجه و تعمق به این مسئله بیندازیم و شواهد و مؤیدات آن را ملاحظه کنیم.