- دیباچه 1
- مقدمه 3
- اشاره 7
- مباحث مقدماتی 7
- جایگاه عقل در قرآن و حدیث 8
- بن بست عقل در انجام وظیفه 10
- عقل، منشأ مسئولیت دائم 11
- به کار بستن عقل در امور دینی 13
- ضرورت به کارگیری عقل 13
- چیستی عقل 15
- روشن بودن حجت الهی بر دین حق 16
- علل اختلاف مردم در ادیان 17
- بت پرستی عصر جدید 18
- مخالفت با دینِ حق، خروج از عرصه مسلّمات 20
- صعوبت واقع گرایی در بحث، عذر موجهی نیست 21
- ١. احتمال خطا و اشتباه از هرکس 22
- واقع گرایی در بررسی دینِ حق 22
- اشاره 22
- ٢. تعیین حدود دلالت دلیل 23
- ٣. مهم، واضح بودن دلیل است، نه قانع کردن خصم 23
- اشاره 26
- کلیات 26
- وجوب دفع کردن ضرر از خود 27
- اشاره 27
- گفتار نخست: لزوم تفحص کردن از دین 27
- وجوب پرهیز از ضرر احتمالی 28
- تمرکز ادیان بر ثواب و عِقاب آخرتی 28
- نمونه هایی از بیانات قرآن دربارۀ ثواب و عقاب اُخروی 29
- وجوب بررسی ادلۀ دین بر هر که دعوت آن را شنیده 32
- گفتار دوم: وجوب پذیرفتن حق 35
- دیدگاه قرآن دربارۀ مستبدان و عنادورزان 35
- اشاره 35
- لزوم تحقیق در درستی دلیل 37
- گفتار سوم: عام بودن حجیت عقل 38
- گفتار چهارم: مسائل دینی ای که باید آموخت 40
- اشاره 40
- [اصول دین] 40
- [اصول مذهبِ حق] 41
- اقرار اجمالی یا تفصیلی به هر حقیقت دینی ای واجب است 42
- تأکید قرآن و حدیث بر اقرار به حقایق دینی 43
- در عقاید، دلیل کافی باید داشت 46
- بخش اول: توحید 48
- اشاره 48
- توحید، امری فطری و اساسی 49
- درآمد 49
- اشاره 49
- صداقتِ پیامبر (ص) در ادعای نبوت، دلیلی بر توحید 51
- اشاره 53
- فصل اول: اثبات آفریدگار عالم 53
- اشیاء یا ممتنع اند، یا ممکن، یا واجب 53
- اشاره 53
- واجب الوجود بی آغاز و جاودانه است 54
- وجود اشیای ممکن، علتِ وجوددهنده می خواهد 54
- ضرورت احتیاجِ اثر به مؤثّر 55
- وجود عالَم باید بر علّتِ علّت ها استوار باشد 56
- ادعای تسلسل علل تا بی نهایت 57
- ادعای ازلی بودن ماده باطل است 58
- ادعای قدیم بودن ماده در این عالم 58
- اشاره 58
- عروض صورت بر ماده علت می خواهد 59
- سیر حرکتی هستی، در فیلمی سینمایی 60
- وحدت نظام هستی، و ظرافت و شکوه آن 60
- نمونه ای از بیانات قرآنی، درباره آیات الهی 61
- گذشت زمان و تجلی عظمت آفریدگار 64
- استدلال بر توحید خداوند، و نفی شریک از او 66
- اشاره 66
- فصل دوم: نفی شریک از خدا 66
- اتقان و هماهنگی در آفرینش، دلیل بر توحید 68
- خدایان متعدد و جنگِ قدرت 68
- اگر خدا را شریکی بود، مردم را به سوی خود دعوت می کرد 69
- اعتقادِ لازم، توحید است و بس 71
- بخش دوم: نبوت و رسالت 73
- اشاره 73
- اشاره 74
- فصل اول: نیاز بشر به رسولان 74
- مناسبت بین عقل و تکلیف 75
- قاعده لطف و بعثت انبیا 75
- هدایت مردم، تنها با فرستادن رسولان 77
- نو شدن نبوت ها همگام با تحولات اجتماعی 80
- اشاره 80
- فصل دوم: مدت رسالت 80
- دعوت اسلام در هنگامه ای مناسب 81
- یهودیت و مسیحیت 81
- سخنی دربارۀ تورات و انجیل 83
- آمادگی مردم برای شنیدن دعوت اسلام 84
- یهودیت و مسیحیت دین های خاتَم نبودند 84
- گسترش اسلام 85
- زمینه برای فصل بعد 86
- فصل سوم: قرآن مجید 88
- اشاره 88
- اشاره 90
- ١. دلایل اجمالی اعجاز قرآن بدون بیان شکل اعجاز 90
- ادله اعجاز قرآن 90
- الف) اعتماد پیامبر (ص) به قرآن 90
- اشاره 90
- ب) مبارزه طلبی قرآن، دلیل بر اعجاز آن 94
- کوشش های نافرجام برای رقابت با قرآن کریم 95
- ٢. دلایل اعجاز قرآن در شکل های متفاوت اعجاز 98
- الف) اعجاز بلاغی 98
- اشاره 98
- ب) اوضاع عصر جاهلیت 107
- ج) خبرهای غیبی 114
- د) حقایق علمی 119
- اشاره 131
- فصل چهارم: بشارت پیامبران گذشته 131
- اشاره 134
- شواهدی بر صدق ادعای وجود بشارت ها 134
- ماجرای مباهله 135
- قرآن اعتراف اهل کتاب را می نویسد 135
- اشاره های موجود در عهدین به پیامبری محمد (ص) 136
- کرامت های اهل بیت (علیهم السلام) 137
- فصل پنجم: معجزات و کرامات 137
- اشاره 137
- ثبت بسیاری از کرامات به مثابه وقایع تاریخی 138
- درستی انتساب 138
- بعضی معجزات به روایت قرآن 139
- علت عدم ذکر قصه معراج در قرآن 142
- سخنی در شکافتن ماه و بازگشت خورشید 143
- عدم رؤیت این دو معجزه در سرزمین های دیگر 143
- اشاره 143
- تأثیر خورشید و ماه بر سیر عالم هستی 143
- دفع اشکال در قضیۀ شکافتن ماه 144
- دفع اشکال در قضیه بازگشت خورشید 145
- نقل معاندان، بهترین گواه 146
- استمرار و تجدد معجزات و کرامات 159
- فصل ششم: اسلام، برنامه ای فراگیر 160
- فصل هفتم: دانش ها و اندیشه های الهی 162
- اشاره 162
- خطبه های فاطمه زهرا 163
- حقایق علمی در بیان پیامبر (ص) و اهل بیت (علیهم السلام) 165
- فصل هشتم: اصول گرایی و ارزش محوری در اسلام 168
- اشاره 168
- وجوب حرمت گذاری اهل بیت بر مسلمانان 174
- اشاره 176
- اهل بیت (علیهم السلام) و آگاهی از حقایق یقینی 176
- فاطمه زهرا و فرجام تاریک امت 176
- نامه امام حسین (ع) به برادرش محمد بن حنفیه 177
- خطبه زینب کبری در مجلس یزید 178
- سخن زینب کبری با امام زین العابدین (ع) 179
- حدیث سلیمان بن هارون 180
- نوشته ای در تعیین ائمه (علیهم السلام) 181
- تأثیرگذاری اهل بیت (علیهم السلام) در پیروانشان 183
- فصل نهم: عصمت پیامبر (ص) 184
- معنای لغوی عصمت 184
- اشاره 184
- گفتار نخست: حقیقت و خاستگاه عصمت 184
- خاستگاه عصمتِ از نادانی و خطا 185
- خاستگاه عصمتِ از گناهان 185
- اشاره 187
- اختیار معصوم (ع) در طاعت و ترک معصیت 187
- عصمت، جبر نیست 187
- وجوب عصمت دلیل بر اجبار نیست 188
- اشاره 189
- وجوب عصمت پیامبر (ص) در تبلیغ دین 189
- گفتار دوم: دلایل عصمت پیامبر (ص) 189
- یک - وجوب عصمت پیامبر (ص) از همه گناهان 190
- دلیل نقلی بر عصمت پیامبر (ص) 191
- دو - عصمت پیامبر (ص) از فراموشی و نسیان 193
- تنها اعتقاد به اصل نبوت واجب است 195
- بخش سوم: امامت 196
- اشاره 196
- مقدمه 197
- ادیان آسمانی و آسیبی بزرگ 197
- اشاره 197
- قرآن کریم و منع از تفرقه 198
- خبر دادن پیامبر (ص) از تفرقۀ امت 199
- فتنه های پیش رو و هشدارها 200
- تهدید قاطعانه و سخت 201
- دلایل روشن بر موقعیت های اختلاف انگیز 202
- اشاره 202
- پایداری در مسیر حق جویی 205
- خوش گمانی به اشخاص، پس از شناختن حق 206
- لزوم روشن بودن ادلۀ امامت 207
- ١. پیشوایی در دین 209
- ٢. پیشوایی در امور دنیا 209
- پیامبر (ص) ، پیشوای دین و دنیا 209
- فصل اول: امامت دینی 209
- اشاره 209
- امامت در باور شیعیان 210
- اشاره 211
- گفتار اول: لزوم قرار دادن امامت دینی 211
- سنّت پیامبر (ص) در معرض نابودی 212
- امامت در ادیان گذشته 213
- نیاز اسلام به امامت 215
- مناظرۀ هشام بن حکم در حضور امام صادق (ع) 215
- کافی نبودن وجود مرجع دینی برای رفع اختلاف 217
- رد این ادعا 217
- پاسخ 218
- عدم تناسب وجوب مرجعیت دینی با مسئله غیبت 218
- گفتار دوم: توقّف امامت دینی به نص 219
- گفتار سوم: تصریح بر امامت اهل بیت (علیهم السلام) در دین اسلام 220
- اشاره 220
- اشاره 221
- احتجاج منصور بن حازم 221
- ١. منحصر بودن ادعای تعیین امامت به اهل بیت (علیهم السلام) 221
- احتجاج ابن اذینه 223
- الف) حدیث ثقلین 226
- ٢. روایات نقل شده در مرجعیت اهل بیت (علیهم السلام) 226
- اشاره 226
- ب) حدیث سفینه 228
- ج) حدیث «اهل بیت من امان امتند» 229
- ه) دو حدیث دیگرگون، اما مناسب 230
- د) حدیث «جانشینان دادگر» 230
- و) تعدادی از روایات وارده در شأن امیرمؤمنان (ع) 231
- ز) آیه تطهیر 237
- ح) احادیث منزلت 239
- ط) روایاتی که بر وصی بودن علی (ع) دلالت دارد 240
- ی) روایاتی که در حق همۀ اهل بیت 241
- اشاره 245
- گفتار چهارم: اهل بیت (علیهم السلام) کیانند؟ 245
- برکاتِ پیشوایی اهل بیت (علیهم السلام) 247
- اشاره 249
- اشاره 249
- گفتار اوّل: ضرورت نص در امامت 249
- فصل دوم: امامت سیاسی 249
- کافی بودن ادلۀ مرجعیت دینی ائمه 250
- اشاره 250
- ١. ادلۀ اجمالی مناسب با ادعای امامیه 251
- اشاره 258
- صداقت شیعه در نقل روایات ائمه (علیهم السلام) 259
- ٢. مقایسۀ رویکرد امامیه با رویکرد عامه 261
- الف) شروط بایسته در جعل نظام شورا 270
- اشاره 270
- اشاره 270
- حدود و ضوابط شورا 271
- ضرورت اقامۀ دلیل شرعی 273
- ضرورت وجود گروهی خاص که. . . 273
- شروطی برای تمام نظام ها 275
- ب) ارزیابی نظام مشورتی 275
- اشاره 278
- ١. منحصر بودن ادعای نص در ائمه (علیهم السلام) 278
- گفتار دوم: اثبات وجود نص دربارۀ دوازده امام 278
- ٢. ادعای اهل بیت (علیهم السلام) دربارۀ نص 279
- اشاره 279
- ٣. اجماع شیعه 279
- آیا این سه طریق کافی است؟ 279
- 4. روایات مربوط به امامت 282
- اشاره 282
- الف) روایات وارده دربارۀ امیرمؤمنان (ع) و اهل بیت (علیهم السلام) به طور عموم 283
- ب) روایات ویژه، مربوط به امامت هر یک از ائمه (علیهم السلام) 306
- آیۀ «اولواالارحام» 307
- ١. امام علی بن حسین، زین العابدین (ع) 315
- اشاره 315
- ٢. امام محمد بن علی باقر (ع) 316
- شواهد بر امام نبودن زید شهید 316
- ٣. امام جعفر بن محمد صادق (ع) 316
- اسلحۀ پیامبر (ص) ، تنها نزد امام است 317
- جریان امامت از پدر به فرزند 318
- امام صادق (ع) شخصیتی متمایز 319
- 4. امام موسی بن جعفر کاظم (ع) 320
- الف) روایات مربوط به «سلاح پیامبر (ص)» 320
- اشاره 320
- ب) روایات مربوط به انتقال امامت از پدر به فرزند 321
- بطلان ادعای اسماعیلیه 321
- بطلان ادعای فطحیه 322
- وصیت، ویژۀ امام کاظم (ع) 323
- اشاره 324
- 5. امام علی بن موسی الرضا (ع) 324
- الف) روایات مربوط به «سلاح پیامبر خدا (ص)» 325
- ب) روایات استمرار امامت در فرزندان ائمه 325
- 6. امام محمد بن علی جواد (ع) 326
- بطلان ادعای واقفیه 326
- اشاره 326
- الف) روایات سلاح پیامبر (ص) 326
- ب) روایات استمرار امامت در فرزندان ائمه 327
- خردسالی امام جواد (ع) گواهی بر تأییدات الهی 328
- ٧. امام علی بن محمد هادی (ع) 332
- ٨. امام حسن بن علی عسکری (ع) 333
- چند دسته روایت 335
- اشاره 335
- ٩. آخرین امام، حجه بن الحسن، امام منتظر (عجل) 335
- سرگردانی شیعیان پس از امام عسکری (ع) 341
- گفتار سوم: عصمت ائمه (علیهم السلام) 344
- گفتار چهارم: وجوب شناخت امام 350
- اشاره 353
- بخش چهارم: عدل، حسن و قبح عقلی، قضا و قدر 353
- فصل اول: حسن و قبح عقلی 355
- اشاره 355
- معنی لا یُسْئَلُ عَمَّا یَفْعَلُ وَ هُمْ یُسْئَلُونَ 357
- فصل دوم: قضا و قَدَر 360
- اشاره 360
- بطلان سخن جبرگرایان 361
- بطلان اعتقاد به تفویض 362
- (امر بین امرَیْن) 363
- لوازم اعتقاد به قضا و قَدَر 366
- اشاره 367
- بخش پنجم: معاد 367
- اعتقاد واجب دربارۀ معاد 369
- معاد جسمانی 369
- رستاخیز در دنیا 370
- کتابنامه 373
١. منحصر بودن ادعای تعیین امامت به اهل بیت (علیهم السلام)
اشاره
بی شک وجود چنین نص و تعیینی جز برای اهل بیت (علیهم السلام) ادعا نشده و جز ایشان، کسی دیگر آن را برای خود ثابت ندانسته است. این خود، به تنهایی برای اختصاص این منصب به ایشان کافی است؛ زیرا اگر دیگران به این مقام سزاوار بودند، می بایست مدعی وجود نص برای خود می شدند و در اثبات آن سخت می کوشیدند. درحالی که تاکنون چنین امری رخ نداده است و این امر از یک سو، گواهی است بر امام نبودن دیگران و از سوی دیگر، دلیلی است بر صداقت و درستی ثبوت آن برای ائمه (علیهم السلام) ، به خصوص که وارث علم پیامبر (ص) نیز بوده اند. به بیان دیگر: تمام مسلمانان بر این امر اتفاق دارند که این منصب، جز برای اهل بیت (علیهم السلام) برای دیگری ثابت نشده است. اما در این میان، دو بیان متفاوت وجود دارد:
الف) عده ای از مسلمانان، جعل منصب امامت را در اسلام، به طور کلی منکر شده اند.
ب) عده ای نیز این مقام را در اسلام، ویژه اهل بیت (علیهم السلام) می دانند.
حال با توجه به خطا بودن دیدگاه اول (1)، درستی سخن گروه دوم اثبات می شود تا خطا و گمراهی تمام مسلمانان لازم نیاید؛ امری که نزد همگان ناممکن است و روایاتی گواه بر ناممکن بودن آن وجود دارد که در ادله خواهیم آورد.
بالاتر اینکه پس از ثابت شدن و تشریع این منصب در اسلام، صِرف علم به عدم ثبوت آن برای دیگران، کافی است که آن را برای اهل بیت (علیهم السلام) مسلّم بدانیم.
احتجاج منصور بن حازم
در روایت صحیحی که دربارۀ احتجاج منصور بن حازم نقل شده، ایشان تقریباً به همین شیوه سخن گفته است؛ آنجا که می گوید: «به امام صادق (ع) عرض کردم که
1- زیرا پیش تر دربارۀ وجوب جعل این منصب و ناقص بودن دین بدون آن، سخن گفته ایم.