کاوشی در اصول عقاید صفحه 224

هیچ چیز را فروگذار نکرده ایم (1)و نیز: قرآن، بیان کنندۀ هر امری است. (2)بگو بدانم اگر کسی به آنچه خدا فرموده، عمل کند و از آنچه نهی نموده، بپرهیزد، آیا کار دیگری هست که اگر نکند، خدایش عذاب نماید و اگر انجام دهد، پاداش یابد؟»

گفت: «چگونه بر کاری که فرمان نیافته، ثوابش دهند و بر آنچه از آن نهی نشده، عذاب شود» .

گفتم: «پس چگونه بعضی از مسائل مورد مراجعۀ شما قاضیان، نه در قرآن از آنها اثری هست و نه در سنّت پیامبر (ص) ؟»

گفت: «خواهم گفت ای برادرزاده. اصحاب ما از عمر بن خطاب روایتی نقل کرده اند که در ماجرایی بین دو نفر قضاوتی کرد. آنان که نزدیکش نشسته بودند، گفتند: به حق حکم کردی، ای امیرمؤمنان. عمر گفت: مادرت به عزایت بنشیند؛ چه می دانی به حق حکم کرده ام یا به ناحق. این رأی من بود از سر اجتهاد، پس پیش روی ما، ما را از خطا مبرا مشمارید» .

گفتم: «آیا حدیثی برایت نخوانم؟» گفت: «آن حدیث چیست؟» گفتم: «پدرم، از ابوالقاسم عبدی، از ابان، از علی بن ابی طالب (ع) برایم روایت کرد که حضرت فرمود: قضاوت سه گونه است: دو قسم آن هلاک کننده است و یک قسم نجات دهنده. آن دو که هلاک کننده اند، یکی قضاوت کسی است که عمداً به ناحق حکم کند و دیگری آنکه اجتهاد بورزد و اشتباه کند. اما آن نجات دهنده، قضاوت کسی است که به اوامر الهی عمل نماید و حکم کند. عموجان این حدیث، روایت تو را نقض می کند» .

گفت: «سوگندت می دهم، صبر کن. تو معتقدی که همه چیز در قرآن آمده است؟»

گفتم: «خداوند این را فرموده است. هیچ حلال و حرام و هیچ امر و نهی ای نیست جز اینکه در کتاب خدای متعال آمده، هر که آنها را بداند، دانسته و هر که نداند، جاهل