کاوشی در اصول عقاید صفحه 305

پیشوایی گروه بر حق را برعهده دارند. شاید از همین روست که امیرمؤمنان (ع) می فرماید: «من در روزگار حیات پیامبر خدا (ص) ، همچون جزئی از وجود آن حضرت بودم. نگاه کردن مردم به من، همچون نگریستن ایشان بود به ستارگان آسمان» . (1)

معاویه، در نامه ای به محمد بن ابی بکر، می نویسد:

ما در دوران زندگی پیامبر (ص) ، رعایت حق علی بن ابی طالب را بر خود لازم می دانستیم و فضیلت او برای مان آشکار بود. اگر پدرت در خلافت بر ابن ابی طالب سبقت نمی گرفت، ما با آن حضرت مخالفت نمی کردیم و در برابرش تسلیم بودیم. . . . (2)

نقل است که مهاجرین و انصار یا عموم ایشان، می دانستند که امر خلافت از پیامبرخدا (ص) به امیرمؤمنان (ع) منتهی می شود. (3)

به هر حال، با توجه به روایات گذشته معلوم می شود که باید اطلاق روایاتی که می گوید امامان از قریش اند (4)یا اینکه از بنی هاشم (5)، به آن روایات قید بزنیم و معتقد شویم که تنها اهل بیت از قریش و بنی هاشم منظور می باشند و دیگر بنی هاشم در این امر سهمی ندارند؛ چه رسد به عموم قریش.

1- شرح نهج البلاغه، ج٢، ص٣٢6.
2- وقعه صفین، صص١٨٨ و ١٢١؛ شرح نهج البلاغه، ج٣، ص١٨٨؛ انساب الاشراف، ج٣، صص١65و ١6٧؛ مروج الذهب، ج٣، صص٢٠ و ٢٢؛ تاریخ طبری، ج٣، ص6٨ و الکامل فی التاریخ، ج٣، ص١5٧ نیز به این نوشته اشاره شده است.
3- تاریخ یعقوبی، ج٢، ص١٢4؛ شرح نهج البلاغه، ج6، ص٢١.
4- سنن کبری، بیهقی، ج٢، ص١٢4؛ سنن کبری، نسائی، ج٣، ص46٧؛ الاحادیث المختاره، ج4، ص4٠٣ و ج6، ص١4٣؛ المستدرک علی الصحیحین، ج4، ص٨5؛ المصنف ابن ابی شیبه، ج6، صص4٠٢ و 4٠٣؛ مسند احمد، ج٣، صص١٢٩ و ١٨٣؛ مسند انس بن مالک، ج4، ص4٢١؛ المعجم الاوسط، ج4، ص٢6؛ المعجم الصغیر، ج١، ص٢6٠؛ مسند طیالسی، ج١، ص١٢5 و ٢٨4؛ مسند ابی یعلی، ج6، ص٣٢١و ج٧، ص٩4؛ المعجم الکبیر، ج١، ص٢5٢.
5- ینابیع الموده، ج٢، ص٣١5و ج٣، صص٢٩٠و ٢٩٢.