کاوشی در اصول عقاید صفحه 356

«هیچ کس نمی تواند بر کار او خرده بگیرد. ولی در کارهای دیگران، جای سؤال و ایراد است» . (1)

در نتیجه، هیچ حُسن و قبحی بر او لازم نمی آید و او هرکاری بخواهد می کند و هر حکم که بخواهد، روا می دارد و در هیچ یک از کارهای او ظلم نیست؛ زیرا مالکیت او مطلق است و مالک حق دارد که هرگونه می خواهد در ملک خود تصرف نماید و چون خدای متعال بر هر کاری تواناست، هیچ کاری بر او ممتنع نیست.

رجوع به عقل و وجدان روشن می کند که از میان این دو قول، اولین قول صحیح است و مالکیت مطلق خداوند بر آفریده ها نیز با آن منافات ندارد؛ هرچند بعضی از تصرفات در حق او حَسَن باشد بالذات خوب و نیک است و پاره ای دیگر در حق حضرتش قبیح باشد، چون ذاتاً قبیح است.

بی شک مراد از وجوب یک عمل بر خدای سبحان و قبح عمل دیگر از آن کمال مطلق، بدین معنا نیست که آن ذات مقدس مورد سؤال قرار می گیرد و به کارهایی مکلف است؛ زیرا این مطلب با آنچه در آیۀ مذکور آوردیم، منافی است. همچنین لزوم یک عمل بر خداوند به معنای عاجز بودن او از ترک آن کار نیست و امتناع یک کار بدین معنا نیست که خداوند از انجام آن عاجز است؛ چرا که این امر با قدرت ذات الهی بر همۀ کارها منافات دارد.

منظور از تمام آنچه بیان شد این است که پس از ثبوت حسن و قبح ذاتی در بعضی امور، کمال مطلق خدای متعال با ترک کار حَسَن و انجام کار قبیح ناسازگار است و چون خداوند حکیم و کمال مطلق است، حُسن یک شیء باعث می شود، آن ذات مقدس آن را انجام دهد و قُبح یک شیء، دلیل انگیزۀ ترک آن است؛ هرچند که خداوند بر ترک کار حَسَن و انجام کار قبیح قدرت دارد.