کاوشی در اصول عقاید صفحه 363

اینکه جبرگرایی با عدالت خدای سبحان و عقیده به تفویض با قدرت و عام بودن تدبیر الهی ناسازگار است. تمام این امور نشان می دهد که جبر و تفویض، نتیجۀ شبهاتی بوده که مردم نتوانسته اند پاسخی برای آن یافته، آن را برای خود حل کنند. لذا گمراه شده اند و تنها راه حل ممکن را نادیده انگاشتند و از آن غفلت ورزیدند و این راه حل، مراجعه به اهل بیت (علیهم السلام) است که خداوند آنها را مرجع دینی امت و امان از اختلاف و گمراهی قرار داده و تکیه گاهی معتدل در دو حالت انحرافیِ افراط و تفریط به شمار می آیند. به دلیل همین رویگردانی، پیروان این افکار از پیش خود به باورهایی نادرست رسیدند و بدان گردن نهادند.

(امر بین امرَیْن)

امامیه - که خداوند مقامشان را بلند گرداند - به پیروی از هدایت گری ائمۀ خویش (علیهم السلام) بین قدرت و اختیار انسان در کارها و شمول قدرت و سلطۀ خداوند جمع کرده اند؛ بدین معنا که انسان در کارهای خویش قادر است و به اختیار خود آنها را انجام می دهد و با این همه نمی تواند از محدودۀ حکومت حق تعالی خارج شود؛ زیرا این خداوند است که او را قادر گردانیده و هر کاری که انسان می کند به اذن و خواست و قضا و قدر اوست.

از امیرمؤمنان (ع) در روایتی طولانی نقل شده که بر قضا و قدر الهی و اختیار انسان در کارها و مجبور نبودن او تأکید کرده، می فرماید:

خدای تبارک و تعالی تکلیف فرمود و اختیار داد، نهی نمود و برحذر داشت، و در مقابل [عمل] اندک؛ ثواب بسیار عطا فرمود و معصیت بندگان او را مغلوب نمی سازد و به اجبار اطاعت نمی شود و مالکیت او توأم با تفویض امور به بندگان نیست. . . . (1)