کاوشی در اصول عقاید صفحه 366

لوازم اعتقاد به قضا و قَدَر

مطلبی می ماند و آن اینکه دلیلی بر وجوب علم به این شرح و تفصیل دربارۀ قضا و قدر وجود ندارد؛ چه رسد به اینکه آن را از اصول دینی به شمار آوریم. بلکه به حکم روایات، از کندوکاو در قضا و قدر نهی شده ایم. از امیرمؤمنان (ع) نقل است که فرمود: «راهی است تاریک، آن را مپیمایید و دریایی است عمیق پس بدان وارد مشوید و راز الهی است، پس خود را در آن به رنج میفکنید» . (1)

شاید این آموزه ها و منع ها از آن جهت باشد که مسئله قضا و قدر امری فوق العاده پیچیده است و بسیاری از عقول تاب درک و فهم آن و احاطه و دریافت جوانب مختلف آن را ندارند و بیم آن می رود که پژوهشگران این عرصه، از راه مستقیم منحرف شوند و در دامان افراط و تفریط بیفتند.

از این رو، اعتقاد اجمالی به کمال مطلق بودن خداوند و عدل و تنزیه آن ذات مقدس از ظلم و ستم در حق بندگان، بسنده است و نیازی به ورود در شرح و تفصیل مطلب وجود ندارد و عامۀ مؤمنان باید همین روش را دنبال کنند.

با این همه اشکال و مانعی وجود ندارد که هر یک از جبر و تفویض را حرام بدانیم؛ همچنان که از روایات وارده در مقام، همین امر را به دست می دهد. گاهی نیز این سخت گیری تا آنجا پیش می رود که اعتقاد به جبر و تفویض، کفر یا همانند آن به شمار می آید.

بی شک خداوند خود حافظ، مؤید و توفیق دهندۀ برای هدایت و رشد است.