کاوشی در اصول عقاید صفحه 47

وضوح مطلب، ما را از آوردن دلایل بیشتر بی نیاز می کند.

همچنان که اعتقاد به چیزی، بدون دلیل نارواست، اعتقاد به عدم آن نیز بدون دلیل، حرام است؛ زیرا افترا و سخنی از سر نادانی است. همچنان که اثبات امری، نیاز به دلیل دارد، نفی آن نیز دلیل می خواهد و نیافتن دلیلی بر وجود در نفی شیء کافی نیست. بلکه باید صبر کرد تا بود و نبود آن شیء با دلیل کافی و برهان یقینی آشکار گردد؛ دلیلی که بتوان در روز عرضه اعمال و رسیدگی به حساب بندگان، آن را به عنوان عذر موجه، در پیشگاه خدای متعال عرضه کرد.

اما در صورت تردید، لازم است توقف کنیم و به ایمان اجمالی و اعتقاد به آنچه خداوند مقرر فرموده بسنده نماییم که در این حالت، ندانستن عذر است و ما را در اعتقاد تفصیلی به امور، به توقف وامی دارد.

گفتیم که در اعتقاد قلبی و اقرار زبانی به حقیقت، کاوش و بررسی سرسختانه برای شناخت تفصیلی آن حقیقت لازم نیست، مگر در اصول دین که مورد بحث ماست و اعتقاد اجمالی در آن کفایت نمی کند. برای اعتقاد تفصیلی نیز، باید به جست وجو و بررسی دقیق و همه جانبه پرداخت.