کاوشی در اصول عقاید صفحه 9

إِنَّ فِی خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّیْلِ وَ النَّهارِ لَآیاتٍ لِأُولِی الْأَلْبابِ (آل عمران: ١٩٠)

مسلّماً در آفرینش آسمان ها و زمین، و آمد و رفت شب و روز، نشانه های [روشنی] برای خردمندان است.

و می فرماید: إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِأُولِی النُّهی ؛ «مسلّماً در اینها نشانه های روشنی برای خردمندان است» . (طه: 54)

در سخنان معصومان (علیهم السلام) نیز، آموزه ها و نکات فراوانی، به شکل های مختلف روایت شده که بر جایگاه و اهمیت و نقش عقل تأکید می کند. از رسول خدا (ص) روایت شده است که فرمود: «هستی انسان به عقل اوست. کسی که عقل ندارد، دین ندارد» . (1)

نیز فرموده است:

خدای تعالی، برتر و والاتر از عقل، بین بندگان خود چیزی را تقسیم نکرده است. . . و تا عقل را به کمال نرسانید، پیامبری نفرستاد و عقل هر پیامبری، از تمامی عقل های امّتش بیشتر و برتر است. (2)

در حدیثی از امیرمؤمنان (ع) چنین آمده است: «هیچ بی نیازی ای چون عقل و هیچ تنگدستی ای چون نادانی نیست» . (3)

ایشان در حدیث دیگر فرمود: «هر که عقلش کامل شود، کردارش نیکو می گردد» . (4)

در روایت هشام بن حکم نیز چنین آمده است:

روزی امام موسی بن جعفر (ع) به من فرمود: ای هشام، خدای تعالی عاقلان و انسان های فهمیده را در کتابش مژده داده و فرموده است: فَبَشِّرْ عِبادِ * الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُولئِکَ الَّذِینَ هَداهُمُ اللهُ وَ أُولئِکَ هُمْ أُولُوا

1- بحارالانوار، ج ١، ص ٩4.
2- بحارالانوار، ج ١، ص ٩١.
3- بحارالانوار، ج ١، ص ٩5.
4- بحارالانوار، ج ١، ص ٨٧.