- دیباچه 1
- مقدمه 3
- اشاره 7
- مباحث مقدماتی 7
- جایگاه عقل در قرآن و حدیث 8
- بن بست عقل در انجام وظیفه 10
- عقل، منشأ مسئولیت دائم 11
- به کار بستن عقل در امور دینی 13
- ضرورت به کارگیری عقل 13
- چیستی عقل 15
- روشن بودن حجت الهی بر دین حق 16
- علل اختلاف مردم در ادیان 17
- بت پرستی عصر جدید 18
- مخالفت با دینِ حق، خروج از عرصه مسلّمات 20
- صعوبت واقع گرایی در بحث، عذر موجهی نیست 21
- ١. احتمال خطا و اشتباه از هرکس 22
- واقع گرایی در بررسی دینِ حق 22
- اشاره 22
- ٢. تعیین حدود دلالت دلیل 23
- ٣. مهم، واضح بودن دلیل است، نه قانع کردن خصم 23
- اشاره 26
- کلیات 26
- اشاره 27
- گفتار نخست: لزوم تفحص کردن از دین 27
- وجوب دفع کردن ضرر از خود 27
- وجوب پرهیز از ضرر احتمالی 28
- تمرکز ادیان بر ثواب و عِقاب آخرتی 28
- نمونه هایی از بیانات قرآن دربارۀ ثواب و عقاب اُخروی 29
- وجوب بررسی ادلۀ دین بر هر که دعوت آن را شنیده 32
- دیدگاه قرآن دربارۀ مستبدان و عنادورزان 35
- اشاره 35
- گفتار دوم: وجوب پذیرفتن حق 35
- لزوم تحقیق در درستی دلیل 37
- گفتار سوم: عام بودن حجیت عقل 38
- اشاره 40
- [اصول دین] 40
- گفتار چهارم: مسائل دینی ای که باید آموخت 40
- [اصول مذهبِ حق] 41
- اقرار اجمالی یا تفصیلی به هر حقیقت دینی ای واجب است 42
- تأکید قرآن و حدیث بر اقرار به حقایق دینی 43
- در عقاید، دلیل کافی باید داشت 46
- بخش اول: توحید 48
- اشاره 48
- اشاره 49
- درآمد 49
- توحید، امری فطری و اساسی 49
- صداقتِ پیامبر (ص) در ادعای نبوت، دلیلی بر توحید 51
- اشیاء یا ممتنع اند، یا ممکن، یا واجب 53
- اشاره 53
- فصل اول: اثبات آفریدگار عالم 53
- اشاره 53
- وجود اشیای ممکن، علتِ وجوددهنده می خواهد 54
- واجب الوجود بی آغاز و جاودانه است 54
- ضرورت احتیاجِ اثر به مؤثّر 55
- وجود عالَم باید بر علّتِ علّت ها استوار باشد 56
- ادعای تسلسل علل تا بی نهایت 57
- ادعای قدیم بودن ماده در این عالم 58
- ادعای ازلی بودن ماده باطل است 58
- اشاره 58
- عروض صورت بر ماده علت می خواهد 59
- سیر حرکتی هستی، در فیلمی سینمایی 60
- وحدت نظام هستی، و ظرافت و شکوه آن 60
- نمونه ای از بیانات قرآنی، درباره آیات الهی 61
- گذشت زمان و تجلی عظمت آفریدگار 64
- اشاره 66
- استدلال بر توحید خداوند، و نفی شریک از او 66
- فصل دوم: نفی شریک از خدا 66
- خدایان متعدد و جنگِ قدرت 68
- اتقان و هماهنگی در آفرینش، دلیل بر توحید 68
- اگر خدا را شریکی بود، مردم را به سوی خود دعوت می کرد 69
- اعتقادِ لازم، توحید است و بس 71
- بخش دوم: نبوت و رسالت 73
- اشاره 73
- اشاره 74
- فصل اول: نیاز بشر به رسولان 74
- مناسبت بین عقل و تکلیف 75
- قاعده لطف و بعثت انبیا 75
- هدایت مردم، تنها با فرستادن رسولان 77
- نو شدن نبوت ها همگام با تحولات اجتماعی 80
- اشاره 80
- فصل دوم: مدت رسالت 80
- یهودیت و مسیحیت 81
- دعوت اسلام در هنگامه ای مناسب 81
- سخنی دربارۀ تورات و انجیل 83
- یهودیت و مسیحیت دین های خاتَم نبودند 84
- آمادگی مردم برای شنیدن دعوت اسلام 84
- گسترش اسلام 85
- زمینه برای فصل بعد 86
- اشاره 88
- فصل سوم: قرآن مجید 88
- الف) اعتماد پیامبر (ص) به قرآن 90
- ادله اعجاز قرآن 90
- اشاره 90
- ١. دلایل اجمالی اعجاز قرآن بدون بیان شکل اعجاز 90
- اشاره 90
- ب) مبارزه طلبی قرآن، دلیل بر اعجاز آن 94
- کوشش های نافرجام برای رقابت با قرآن کریم 95
- الف) اعجاز بلاغی 98
- اشاره 98
- ٢. دلایل اعجاز قرآن در شکل های متفاوت اعجاز 98
- ب) اوضاع عصر جاهلیت 107
- ج) خبرهای غیبی 114
- د) حقایق علمی 119
- فصل چهارم: بشارت پیامبران گذشته 131
- اشاره 131
- شواهدی بر صدق ادعای وجود بشارت ها 134
- اشاره 134
- ماجرای مباهله 135
- قرآن اعتراف اهل کتاب را می نویسد 135
- اشاره های موجود در عهدین به پیامبری محمد (ص) 136
- فصل پنجم: معجزات و کرامات 137
- اشاره 137
- کرامت های اهل بیت (علیهم السلام) 137
- درستی انتساب 138
- ثبت بسیاری از کرامات به مثابه وقایع تاریخی 138
- بعضی معجزات به روایت قرآن 139
- علت عدم ذکر قصه معراج در قرآن 142
- عدم رؤیت این دو معجزه در سرزمین های دیگر 143
- اشاره 143
- تأثیر خورشید و ماه بر سیر عالم هستی 143
- سخنی در شکافتن ماه و بازگشت خورشید 143
- دفع اشکال در قضیۀ شکافتن ماه 144
- دفع اشکال در قضیه بازگشت خورشید 145
- نقل معاندان، بهترین گواه 146
- استمرار و تجدد معجزات و کرامات 159
- فصل ششم: اسلام، برنامه ای فراگیر 160
- اشاره 162
- فصل هفتم: دانش ها و اندیشه های الهی 162
- خطبه های فاطمه زهرا 163
- حقایق علمی در بیان پیامبر (ص) و اهل بیت (علیهم السلام) 165
- اشاره 168
- فصل هشتم: اصول گرایی و ارزش محوری در اسلام 168
- وجوب حرمت گذاری اهل بیت بر مسلمانان 174
- اشاره 176
- اهل بیت (علیهم السلام) و آگاهی از حقایق یقینی 176
- فاطمه زهرا و فرجام تاریک امت 176
- نامه امام حسین (ع) به برادرش محمد بن حنفیه 177
- خطبه زینب کبری در مجلس یزید 178
- سخن زینب کبری با امام زین العابدین (ع) 179
- حدیث سلیمان بن هارون 180
- نوشته ای در تعیین ائمه (علیهم السلام) 181
- تأثیرگذاری اهل بیت (علیهم السلام) در پیروانشان 183
- گفتار نخست: حقیقت و خاستگاه عصمت 184
- معنای لغوی عصمت 184
- فصل نهم: عصمت پیامبر (ص) 184
- اشاره 184
- خاستگاه عصمتِ از گناهان 185
- خاستگاه عصمتِ از نادانی و خطا 185
- عصمت، جبر نیست 187
- اشاره 187
- اختیار معصوم (ع) در طاعت و ترک معصیت 187
- وجوب عصمت دلیل بر اجبار نیست 188
- وجوب عصمت پیامبر (ص) در تبلیغ دین 189
- گفتار دوم: دلایل عصمت پیامبر (ص) 189
- اشاره 189
- یک - وجوب عصمت پیامبر (ص) از همه گناهان 190
- دلیل نقلی بر عصمت پیامبر (ص) 191
- دو - عصمت پیامبر (ص) از فراموشی و نسیان 193
- تنها اعتقاد به اصل نبوت واجب است 195
- بخش سوم: امامت 196
- اشاره 196
- ادیان آسمانی و آسیبی بزرگ 197
- اشاره 197
- مقدمه 197
- قرآن کریم و منع از تفرقه 198
- خبر دادن پیامبر (ص) از تفرقۀ امت 199
- فتنه های پیش رو و هشدارها 200
- تهدید قاطعانه و سخت 201
- اشاره 202
- دلایل روشن بر موقعیت های اختلاف انگیز 202
- پایداری در مسیر حق جویی 205
- خوش گمانی به اشخاص، پس از شناختن حق 206
- لزوم روشن بودن ادلۀ امامت 207
- پیامبر (ص) ، پیشوای دین و دنیا 209
- ١. پیشوایی در دین 209
- فصل اول: امامت دینی 209
- اشاره 209
- ٢. پیشوایی در امور دنیا 209
- امامت در باور شیعیان 210
- اشاره 211
- گفتار اول: لزوم قرار دادن امامت دینی 211
- سنّت پیامبر (ص) در معرض نابودی 212
- امامت در ادیان گذشته 213
- نیاز اسلام به امامت 215
- مناظرۀ هشام بن حکم در حضور امام صادق (ع) 215
- کافی نبودن وجود مرجع دینی برای رفع اختلاف 217
- رد این ادعا 217
- عدم تناسب وجوب مرجعیت دینی با مسئله غیبت 218
- پاسخ 218
- گفتار دوم: توقّف امامت دینی به نص 219
- اشاره 220
- گفتار سوم: تصریح بر امامت اهل بیت (علیهم السلام) در دین اسلام 220
- ١. منحصر بودن ادعای تعیین امامت به اهل بیت (علیهم السلام) 221
- احتجاج منصور بن حازم 221
- اشاره 221
- احتجاج ابن اذینه 223
- الف) حدیث ثقلین 226
- ٢. روایات نقل شده در مرجعیت اهل بیت (علیهم السلام) 226
- اشاره 226
- ب) حدیث سفینه 228
- ج) حدیث «اهل بیت من امان امتند» 229
- ه) دو حدیث دیگرگون، اما مناسب 230
- د) حدیث «جانشینان دادگر» 230
- و) تعدادی از روایات وارده در شأن امیرمؤمنان (ع) 231
- ز) آیه تطهیر 237
- ح) احادیث منزلت 239
- ط) روایاتی که بر وصی بودن علی (ع) دلالت دارد 240
- ی) روایاتی که در حق همۀ اهل بیت 241
- اشاره 245
- گفتار چهارم: اهل بیت (علیهم السلام) کیانند؟ 245
- برکاتِ پیشوایی اهل بیت (علیهم السلام) 247
- اشاره 249
- فصل دوم: امامت سیاسی 249
- گفتار اوّل: ضرورت نص در امامت 249
- اشاره 249
- کافی بودن ادلۀ مرجعیت دینی ائمه 250
- اشاره 250
- ١. ادلۀ اجمالی مناسب با ادعای امامیه 251
- اشاره 258
- صداقت شیعه در نقل روایات ائمه (علیهم السلام) 259
- ٢. مقایسۀ رویکرد امامیه با رویکرد عامه 261
- اشاره 270
- الف) شروط بایسته در جعل نظام شورا 270
- اشاره 270
- حدود و ضوابط شورا 271
- ضرورت اقامۀ دلیل شرعی 273
- ضرورت وجود گروهی خاص که. . . 273
- ب) ارزیابی نظام مشورتی 275
- شروطی برای تمام نظام ها 275
- گفتار دوم: اثبات وجود نص دربارۀ دوازده امام 278
- اشاره 278
- ١. منحصر بودن ادعای نص در ائمه (علیهم السلام) 278
- اشاره 279
- ٢. ادعای اهل بیت (علیهم السلام) دربارۀ نص 279
- آیا این سه طریق کافی است؟ 279
- ٣. اجماع شیعه 279
- اشاره 282
- 4. روایات مربوط به امامت 282
- الف) روایات وارده دربارۀ امیرمؤمنان (ع) و اهل بیت (علیهم السلام) به طور عموم 283
- ب) روایات ویژه، مربوط به امامت هر یک از ائمه (علیهم السلام) 306
- آیۀ «اولواالارحام» 307
- ١. امام علی بن حسین، زین العابدین (ع) 315
- اشاره 315
- ٣. امام جعفر بن محمد صادق (ع) 316
- شواهد بر امام نبودن زید شهید 316
- ٢. امام محمد بن علی باقر (ع) 316
- اسلحۀ پیامبر (ص) ، تنها نزد امام است 317
- جریان امامت از پدر به فرزند 318
- امام صادق (ع) شخصیتی متمایز 319
- 4. امام موسی بن جعفر کاظم (ع) 320
- اشاره 320
- الف) روایات مربوط به «سلاح پیامبر (ص)» 320
- ب) روایات مربوط به انتقال امامت از پدر به فرزند 321
- بطلان ادعای اسماعیلیه 321
- بطلان ادعای فطحیه 322
- وصیت، ویژۀ امام کاظم (ع) 323
- اشاره 324
- 5. امام علی بن موسی الرضا (ع) 324
- ب) روایات استمرار امامت در فرزندان ائمه 325
- الف) روایات مربوط به «سلاح پیامبر خدا (ص)» 325
- الف) روایات سلاح پیامبر (ص) 326
- اشاره 326
- بطلان ادعای واقفیه 326
- 6. امام محمد بن علی جواد (ع) 326
- ب) روایات استمرار امامت در فرزندان ائمه 327
- خردسالی امام جواد (ع) گواهی بر تأییدات الهی 328
- ٧. امام علی بن محمد هادی (ع) 332
- ٨. امام حسن بن علی عسکری (ع) 333
- چند دسته روایت 335
- ٩. آخرین امام، حجه بن الحسن، امام منتظر (عجل) 335
- اشاره 335
- سرگردانی شیعیان پس از امام عسکری (ع) 341
- گفتار سوم: عصمت ائمه (علیهم السلام) 344
- گفتار چهارم: وجوب شناخت امام 350
- بخش چهارم: عدل، حسن و قبح عقلی، قضا و قدر 353
- اشاره 353
- اشاره 355
- فصل اول: حسن و قبح عقلی 355
- معنی لا یُسْئَلُ عَمَّا یَفْعَلُ وَ هُمْ یُسْئَلُونَ 357
- اشاره 360
- فصل دوم: قضا و قَدَر 360
- بطلان سخن جبرگرایان 361
- بطلان اعتقاد به تفویض 362
- (امر بین امرَیْن) 363
- لوازم اعتقاد به قضا و قَدَر 366
- بخش پنجم: معاد 367
- اشاره 367
- اعتقاد واجب دربارۀ معاد 369
- معاد جسمانی 369
- رستاخیز در دنیا 370
- کتابنامه 373
آنکه پیامبر (ص) باب معجزۀ کلام را گشود و در این راه به موفقیتی والا و درخشان دست یافت، دیگران نیز به این کار روی آوردند و به تقلید از آن حضرت (ص) و رقابت با قرآن پرداختند. با این پندار که در این کار، جعل و تحریف و تقلید، آسان و ممکن است. به خصوص که این مدعیانِ دروغین، در پیشبرد ادعای خویش، از تمامی امکانات مادی و واکنش ها و احساسات قبیله ای سود می جستند؛ زیرا بر ایشان و قبیله شان ناگوار بود که قبیلۀ قریش بر آنان برتری یابد و به نبوت، از دیگران متمایز و ممتاز شود. ازاین رو ایشان آن مشکلات و رنج ها که رسول خدا در ابتدای دعوتش از قریش کشید و دید، از قوم خود ندیدند. بلکه مردم قبیلۀ این مدعیان، پیوسته یار آنان بودند، گرداگرد ایشان می شدند و گروه های مختلف را برای مقابله با اسلام، پیرامون آنان گرد می آوردند.
هدف این مدعیان از تزیین و آراستن کلام چیزی نبود جز همانندی با پیامبر (ص) ؛ زیرا می دیدند قرآن کریم، حقانیت خود را ثابت کرده و پیامبر (ص) را به صورتی درخشان، در دعوتش حمایت می کند.
حاصل سخن اینکه مدعیان نبوت پس از پیامبر (ص) ، هرگز با خود آن حضرت (ص) ، قابل مقایسه نبودند و نیز تمام کسانی که می کوشیدند پس از موفقیت آن رسول الهی، به ایشان تشبّه بجویند؛ بی آنکه امری نو، بی سابقه و تجربه ناشده را آورده و بر آن احتجاج کنند.
ب) مبارزه طلبی قرآن، دلیل بر اعجاز آن
مطلب دوم: قرآن کریم دشمنان را به مبارزه و رقابت با خود و مثل خویش آوردن، فراخوانده و به بیان های گوناگون، ناتوانی ایشان را نشان داده است. این موضوع در آیات بسیاری که نمونه های متعددی از آن را پیش تر یادآور شدیم، ذکر شده است.
در میان فصیحان و سخن وران عرب، رقابت و معارضه امری متعارف بوده، به خصوص در شعر. زمانی این گونۀ ادبی مقامی داشت، و به آن مباهات و افتخار