اجرای حدود در اسلام صفحه 52

«شبهه» در لغت به معنای شک، گمان، اشتباه و التباسِ درست به نادرست و حق به ناحق و واقع به موهوم است.(1)

از نظر اصطلاحی نیز با توجه به معنای لغوی و (عرفی) مقصود از شبهه در این قاعده، شک در حلیّت یا حرمت یا گمان به اباحه و هم چنین قطع به حلیّت است و تمام این مراتب را در بر می گیرد؛ زیرا در همه این صور، واقع از شخص پنهان مانده است.(2)

ج) معنای واژه «تدرء»

ج) معنای واژه «تدرء»

بر اساس آن چه در قرآن کریم آمده است، هم چنین برابر نظر واژه شناسان، کلمه «تدرء» از ریشه «درء» و در لغت به معنای دورکردن، ردّ کردن و دفع عذاب و سقوط مجازات است.(3)

د) ملاک در عروض شبهه

د) ملاک در عروض شبهه

در رابطه با قاعده درء، این مسئله مطرح می شود که ملاک در حصول شبهه چیست؟ یعنی عروض شبهه نزد چه کسی معتبر است؟ آیا باید شبهه برای قاضی پیش آید تا مجازات ساقط شود و یا برای متهم؟ و یا این که برای هر یک از آن دو حاصل شود کفایت می کند؟ در بررسی این مسئله به اختصار می توان گفت، با توجه به این که عموماتِ وارد شده در قانون گذاری و تشریع همیشه به نحو قضیه حقیقیه است و حکم برای نفس طبیعت وضع می شود، در

1- علی اکبر قریشی، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه، بی تا، ج 2، ص 352.
2- سید علی طباطبایی، ریاض المسائل فی بیان الاحکام بالدلائل، قم، مؤسسه آل البیت، 1404 ه . ق، ج 2، ص 500.
3- رعد، 22؛ آل عمران، 168.