- اهداء 1
- اشاره 6
- 2- مفهوم شناسی 7
- 1-3- بهره برداری آزاد 8
- 3- کاربری 8
- اشاره 8
- 2-3- بیشتر برای تردد 9
- 3-3- تنها برای تردد 11
- اشاره 17
- 1-1- حکم تکلیفی 18
- 1- بهره برداری های خطر ساز 18
- اشاره 18
- 2-1- حکم وضعی 19
- اشاره 22
- 2- بهره برداری های اختلال ساز 22
- 1-1-2- تجاوز از حدود الهی 24
- اشاره 24
- 1-2- حکم تکلیفی 24
- 2-1-2- قاعده نفی حَرَج 25
- اشاره 30
- اشاره 31
- 1-1- ساخت دکه 31
- 1- ساخت وساز 31
- اشاره 31
- 1-1-1- حکم تکلیفی 32
- 2-1- ساخت مسجد 35
- 3-1- ساخت سایه بان 37
- اشاره 37
- 1-3-1- حکم تکلیفی 38
- 2-3-1- حکم وضعی 42
- 2- باز کردنِ در به معابر 42
- 3- حفاری 43
- اشاره 43
- 2-3- با انگیزه های عمومی 44
- 1-3- با انگیزه های شخصی 44
- 4- خرید و فروش 47
- 2-5- جابه جا کردن 51
- 1-5- حکم تکلیفی 51
- اشاره 51
- 3-5- اختلاف در گزینش مکان 52
- 4-5- ایجاد آفتاب گیر 54
- 6- ایجاد لغزندگی 58
پیشگفتار
حتی اگر اجتماعی بودن را ویژگی ذاتی و غریزی انسان ندانیم و در درستی گزاره «الانسان مدنی بالطبع» تردید داشته باشیم، ناگزیریم بپذیریم عوامل مختلفی در روند شکل گیری زندگی اجتماعی انسان نقش داشته اند که شاید بتوان محدودیت منابع طبیعی، گرایش به بهره برداری نامحدود از طبیعت و سرانجام، محدودیت توان انسان را از جمله مهم ترین و مؤثرترین آن ها دانست، زیرا با وجود این سه واقعیت انکارناپذیر، بهره مندی از رفاه و توسعه بیشتر جز با ورود به زندگی جمعی و استفاده از توان و امکانات دیگران امکان پذیر نخواهد بود.
ضرورت زندگی جمعی برای انسان هیچ گاه به معنای نادیده گرفتن تک تک انسان ها به عنوان عناصر سازنده آن جامعه نیست، زیرا جامعه بدون در نظر گرفتن عناصر سازنده خود، هویتی مستقل ندارد؛ اما از این واقعیت نیز نمی توان چشم پوشی کرد که انسان در جامعه به واسطه برخورداری از موقعیت های اجتماعی و در نتیجه، قدرت و امکانات بیشتر، قابل مقایسه با انسان به عنوان فرد و موجودی ورای جامعه نیست.
توجه هم زمان به دو عنصر فرد و جامعه و نادیده نگرفتن هریک به سود دیگری، در نظام حقوقی و فقه اسلامی که تکالیف آن، ناظر به سود