موضوع شناسی فقه صفحه 1

مقدمه اول :

اشاره

درتعریف فقه آمده است : الفقه ، هوَ العلمُ الاحکام .) حسن بن زین الدین معالم الدین و ملاذالمجتهدین ، ص 62

طرق کشف و استنباط احکام در مسائل مستحدثه و یا غیر منصوصه دو چیز است :

1 ادله ی اجتهاد یه 2 اصول عملیه

1 - ادله ی اجتهاد یه :

اشاره

که عبارتند از :عمومات و اطلاقات ، قواعد فقیه ، قواعد اصولیه ، قیاس منصوص العله ، تنقیح مناط ، الغای خصوصیت ، قیاس اولویت ، عرف و عادت مردم در موضوعات

عمومات و اطلاقات :

- یکی از موارد اعمال اجتهاد ، اخذ حکم برخی از مسائل از عمومات است . ( مهذب البارع ، ج2 ، ص 433)

فی المثل : ابن ادریس حلی در حکم استفاده از طلا و نقره در برخی موارد گفته است :

بعضی از این مسائل ، مورد دلیل خاصی است و برخی دیگر اجمالاً حرمتشان معلوم است ، چرا که از مصادیق

( اسراف ) بوده و ( اسراف ) هم بلا اختلاف حرام است . ( سرائر ، ج 1 ، ص 440 )

روشن است که مرحوم ابن ادریس با استفاده از عمومات حرمت اسراف ، حکم استفاده از طلا و نقره را در برخی موارد غیر منصوصه یعنی مسائل مستحدثه ، استنباط کرده است . چنانکه :

فقهاء برای استنباط حکم عقود و معاملات جدید مثل بیمه و انواع شرکتها در این عصر ، غالباً به عمومات

( اوفوابالعقود ) و امثال آن رجوع می کنند .

قواعد فقهی :

یکی از طرق دست یابی به حکم بسیاری از موضوعات توسط فقهاء ( و هکذا غیر فقیه ) تطبیق قواعد فقهیه

بر مصادیق مسائل مستحدثه است .