موضوع شناسی فقه صفحه 19

توضیح و تبیین هر یک از نتایج فوق :

1- شناخت مرجع موضوع اعم از تعیین چیستی موضوع و مصدق آن :

- فاروق میان فقیه و غیر فقیه به لحاظ تشخیص دهنده موضوع ، تقلیدی بودن یا تقلیدی نبودن موضوع است و لذا می گوییم :

*اگر موضوعی تقلیدی اعلام شد ، تشخیص دهنده آن فقیه است

*اگر موضوعی غیر تقلیدی اعلام شده تشخیص دهنده آن غیر فقیه است .

مرحوم صاحب عروه : در مساله 67 عروه در این رابطه می نویسد که :

مورد تقلید ، احکام فرعی عملی هستند و لذا نتیجه می گیرد که :

1- در موارد اصول دین ، اصول فقه ، مبادی استنباط ، موضوعات مستنبط عرفی و لغوی و موضوعات صرف ، تقلید جریان نمی یابد .

2- در موضوعات مستنبط شرعی مثل نماز و روزه و امثال آن یعنی احکام عملی است که تقلید جریان دارد .

( سید محمد کاظم طباطبایی یزدی ، العروه الوثقی ، ج 1 ، ص 58-56 )

*لکن برخی در حاشیه همان عروقه الوثقی ، بطور کلی موضوع مستنبط را تقلیدی دانسته و گفته اند : به نظر می رسد که موضوعات مستنبط به لحاظ اینکه حکم شرعی را به دنبال دارند و تشخیص مفاهیم آنها نیاز به نظر و اجتهاد دارد مثل خود حکم ، تقلیدی هستند . ( همان ماخذ ، حاشیه آل یاسین )

*مرحوم نائینی باز در حاشیه بر عروه در این رابطه می نویسد که : موضوع مستنبط مثل اینکه صعید خاک خالص است یا مطلق وجه الارض ، گر چه بنفسه مورد تقلید نیست ، لکن به دلیل اینکه حکم شرعی از قبیل جواز تیمم را به دنبال دارد ، مورد تقلید است .