موضوع شناسی فقه صفحه 20

2 – موجب شناخت اقسام موضوعات است :

الف - موضوعات مستنبط ب - موضوعات غیر مستنبط

الف : موضوعات مستنبط :

موضوعاتی است که تشخیص و دریافت آنها نیازمند به دقت و تامل در منابع ادله ، از جمله عرف و ... می باشد .

به تعبیر دیگر ؛ موضوعاتی هستند که در آنها باید از مجتهد تقلید کرد گرچه در مواردی تبیین و تشخیص مفهوم آن به عهده دیگری باشد .

نکته : معنای مورد نظر همان معنای اول است .

بخش اول شناخت اقسام موضوع مستنبط :

اشاره

1- مستنبط شرعی 2 - مستنبط عرفی 3- مستنبط لغوی

4- مستنبط الحاقی

1-مستنبط شرعی :

اشاره

موضوعی است که شارع در تمام یا جزء و یا قید آن دخالت کرده است و لذا این مستنبط خود بر دو قسم است : الف) مستنبط شرعی محض ب) مستنبط شرعی غیر محض

مستنبط شرعی محض : همان مخترع شرعی است چرا که دخالت شرع در این موضوع تام و همه جانبه است .

پس مخترع شرعی ، موضوعی است که شارع آن را ایجاد کرده و بدون تعلیم خود شارع معنای آن قابل دریافت نیست ، مثل ، صلاه ، زکات ، حج و ... .

نکته : از مخترع و یا موضوع شرعی ، به مستنبط شرعی هم تعبیر می شود چرا که فقیه باید آن را از ادله استخراج نماید .

مستنبط یا موضوع شرعی غیر محض : مخترع شرع نیست مثل سفر که دارای مفهومی عرفی است ، لکن شارع با افزودن و یا کاستن یک قید یا جزء یا شرط در آن تصرف کرده و آن را تحدیدی خاص کرده و موجب شکستن نماز و بطلان روزه قرار داده است .