موضوع شناسی فقه صفحه 22

نکته : به نظر می رسد مستنبط عرفی موضوعی است دارای معنای عرفی که در لسان ادله وارد شده و فهم مراد شارع از آن نیاز به اجتهاد دارد. مغازه، وطن ، افتراق در بیع ، قبض و اقباض، غنا و ... از جمله مستنبطات عرفیه هستند و لذا تشخیص آنها هم با فقیه است .

3- مستنبط لغوی :

و آن واژه ای است که در لسان ادله وارد شده و حکم شرع منوط به آن شده است و لذا نیاز به بررسی واستنباط دارد ، مثل واژه ( صعید ) در آیه شریفه( فَتَیَمَّموا صعیداً طیباً ) که معنای آن مردد میان ( تراب خالص ) و ( مطلق وجه الارض ) می باشد و اما از آنجا که فقیه معنا را از ادله آن از جمله اقوال اهل لغت جویا می شود ، آن را مستنبط می خوانند .

4 - موضوعات الحاقی :

موضوعاتی وجود دارد که اعتبار داشته و تشخیص دهنده آنها عرف است و لذا می توان آنها را در بخش مستنبط عرفی جای داد .

موضوعات الحاقی حداقل بر پنج قسم اند :

*الحاقی حقیقی : الحاق آن صحیح و قطعی بوده و تمام احکام فقهی بر آن مترتب می شود

فی المثل : گندم ایران و حجاز گر چه در شکل با هم متفاوتند ، لکن به لحاظ حکم تفاوتی با هم ندارند .

*الحاق به لحاظ آثار : که الحاق آن ناصحیح است چرا که همان قیاس است که از نظر امامیه مردود است .

* الحاق به لحاظ اسم : عدم الحاق در این قسم روشن است .

* الحاق به لحاظ ارزش های مجازی : که چنین الحاقی نیز غیر صحیح است چرا که بیش از یک مجاز در تعبیر نیست

* الحاق مصنوعی به طبیعی : که مواردی از آن در کتب فقهی مورد بحث واقع شده است ، فی المثل مرحوم آقای خویی (ره) در تفاوت میان استهلاک و استحاله ، در فرضی که خون از خاک تولید شده باد آن را پاک دانسته است چرا ؟