موضوع شناسی فقه صفحه 6

چه احکام وضعیّه ، مثل صحت و بطلان که به چیزی نسبت داده می شوند .

البته ، در بطن احکام وضعیّه نیز چه بالاستقلال و چه بالتبع احکام تکلیفیه خوابیده است .

الحاصل : گرچه فقه متکفل علم به احکام است ، لکن از ذات موضعه تراوش نمی کند بلکه موضوعات احکام در خارج از خود فقه اند و لذا باید که نخست به نحوی محرز شوند و سپس احکام بر آنها جاری گردد .

به عبارت دیگر : تحقیق موضوع در خارج ، سبب می شود که حکم مربوطه ، به سبب جعل و اعتبار شارع ثابت شود

* پس متی تحقق الموضوع ، تحقق الحلمُ ، یعنی که هر گاه موضوع تحقق پیدا کند ، حکم هم تحقق پیدا می کند ، ولو این موضوع مقدر الوجود باشد .

مقدمه دوم :

اشاره

اولا : در متن و باطن حکم ، این معنا خوابیده است که هیچ حکمی بدون موضوع نمی باشد . ، اعم از اینکه :

1- این حکم به معنای اصطلاحی باشد که از آن تعبیر به حکم شرعی می شود .

2- یا از قبیل احکام منطقی باشد که عبارتست از : (الاذعانُ بالنسبته )علی ای حال احکام شرعیه ای که فقه متکفل آنهاست هر یک مترتب بر موضوع اند :

چه احکام تکلیفیه ، یعنی وجوب ، حرمت ، استحباب ، کراهت و اباحه که هر یک بلا تردید باید بر یک موضوعی حمل شوند

چه احکام وضعیّه ، مثل صحت و بطلان که به چیزی نسبت داده می شوند .

البته ، در بطن احکام وضعیّه نیز چه بالاستقلال و چه بالتبع احکام تکلیفیه خوابیده است .

الحاصل : گرچه فقه متکفل علم به احکام است ، لکن از ذات موضوع تراوش نمی کند بلکه موضوعات احکام در خارج از خود فقه اند و لذا باید که نخست به نحوی محرز شوند و سپس احکام بر آنها جاری گردد .