موضوع شناسی فقه صفحه 62

2- ادله حرمت

اشاره

برای حرمت فعالیت شرکت های هرمی ادله مختلفی ذکر شده که نسبت به برخی از شرکت ها همه این ادله صادق است و نسبت به برخی دیگر تنها بعضی از این ادله صدق می کند.

1 - اکل مال به باطل: اکل مال به باطل طبق صریح قرآن مجید در آیات 29 و30 سوره «نسا» تحریم شده و از گناهان کبیره شمرده می شود که انسان را به سوی جهنم سوق می دهد. منظور از اکل مال به باطل آن است که انسان بدون انجام کار مشروع و مثبت و مفیدی مالی به دست آورد. این مطلب در شرکت های هرمی به وضوح دیده می شود. افرادی که در راس هرم هستند اموال کلانی را که در واقع از دیگران ناروا گرفته شده به چنگ می آورند، بدون آنکه کار مثبت و مفیده انجام داده باشند.

2 - شباهت به قمار: قمار هم طبق صریح قرآن مجید در آیه 219 سوره بقره تحریم شده است و منظور از آن این است که به آسان ترین وجه ممکن اموال دیگران را بدون انجام کار مشروع به چنگ آورد و این شبیه همان کاری است که شرکت های هرمی انجام می دهند. صاحبان شرکت و افرادی که در راس هرم هستند اموال کسانی را که در رده های پایین تر قرار دارند و نتوانسته اند مطابق ضوابط شرکت مشتریان جدیدی بیابند تملک می کنند.

در واقع ملاک حرمت قمار در این نوع فعالیت اقتصادی وجود دارد.

3 - شباهت به بخت آزمایی: حرمت بخت آزمایی هم تحت عنوان «ازلام» در آیه سوم سوره مائده آمده است.

در عصر جاهلیت مثلا ده نفر با هم قرار می گذاشتند، حیوانی را می خریدند و آن را ذبح می کردند. سپس ده قطعه کاغذ آماده کرده و روی هفت قطعه آن «برنده» و روی سه قطعه دیگر عنوان «بازنده» نوشته می شد. آنگاه هر نفر یک