علل الشرائع جلد1 صفحه 183

عقل و جهل و ایادی این دو را بشناسید تا هدایت شوید.

سماعه عرضه داشت: فدایت شوم: چیزی را نمی دانیم مگر شما به ما تعلیم فرمایید.

حضرت فرمودند: خداوند تبارک و تعالی اوّلین آفریده اش از روحانیین را که عقل باشد از نور خود ایجاد و در سمت راست عرش جا داد، بعد به آن فرمود: رو بگردان، عقل رو گرداند، سپس فرمود، رو بیاور، عقل رو آورد، حقّ جلّ و علا به آن فرمود: تو را مخلوقی بزرگ و عظیم آفریده و بر تمام مخلوقاتم برتری دادم.

سپس حقّ تعالی از دریای شور و تلخ تاریک

جهل را آفرید و به آن فرمود: رو برگردان، جهل رو گردانید، بعد به آن فرمود: رو بیاور، جهل رو نیاورد، حقّ عزّ و جلّ خطاب به آن کرد و فرمود: چون تکبّر نمودی ملعون واقع شدی.

سپس برای عقل هفتاد و پنج یار و یاور قرار داد، جهل چون اکرام حقّ تعالی نسبت به عقل و آنچه را که حضرتش به آن اعطاء فرمود را دید عداوت و کینه عقل را به دل گرفت، پس به درگاه الهی عرض کرد:

پروردگارا، این مخلوق مانند من بوده، او را آفریدی و اکرامش کرده و تقویتش نمودی من ضدّ او بوده و هیچ قوّه و نیرویی ندارم، پس مثل او به من نیز یار و یاوری بده.

حقّ تعالی فرمود: آری به تو نیز یار و یاور خواهم داد ولی پس از آن اگر عصیان و نافرمانی مرا نمایی تو و یاورانت را از رحمت خود به دور خواهم نمود.

جهل عرضه داشت: از آنچه فرمودی خشنودم.

حقّ تعالی هفتاد و پنج یار و یاور نیز به او عطاء فرمود:

یاوران عقل و جهل

هفتاد و پنج یاوری که حقّ تعالی به عقل و جهل عنایت فرمود عبارتند از:

خیر وزیر عقل بوده و ضدّ آن شرّ است که وزیر جهل می باشد و سایر یاوران این دو به شرح زیر می باشند:

ایمان، ضدّش کفر است، تصدیق، ضدّش انکار است، رجاء و امیدواری ضدّش ناامیدی است، عدل و داد، ضدّش جور و ستم است، خشنودی، ضدّش سخط و ناخرسندی است، شکر، ضدّش کفران است، طمع، ضدّش یأس می باشد، توکّل، ضدّش حرص و آز است، علم، ضدّش جهل است، فهم، ضدّش حماقت است، عفّت، ضدّش پرده دری می باشد، زهد،

ضدّش رغبت و میل است، مدارا و رفاقت،