علل الشرایع صفحه 128

باب پنجاهم علت آنکه خداوند فقط با موسی تکلم فرمود

1- حدیث کردند مرا پدرم از ... حضرت صادق علیه السّلام که: خدای تعالی فرمود بحضرت موسی: آیا میدانی چرا برای تکلم با خودم تو را برگزیدم و دیگری را این مقام و مرتبت ندادم، عرضکرد نمیدانم، خطاب رسید ای موسی چون نظر کردم بقلوب بندگانم و ظاهر و باطن همه آنها را دیدم و نیافتم در میان ایشان کسی را مانند تو که خود را در پیشگاه ما ذلیل بداند و بعد از نماز صورت خود را (برای اظهار بندگی و عجز) روی خاک بگذارد.

2- حدیث کردند ما را ... از حضرت صادق علیه السّلام که میفرمود از حضرت موسی چهل روز یا سی روز (تردید از راویست) وحی قطع گردید (پس از این مدت) آن حضرت بالای کوهی در شام که آن را «أریحا» میگفتند رفت و گفت: خدایا اگر بواسطه گناهان بنی إسرائیل وحی و کلام خود را از من قطع نمودی غفران و عفو تو قدیم تر است (از گناهان ایشان، از تو درخواست بخشندگی و عفو مینمایم) خطاب رسید: ای موسی آیا میدانی چرا از میان بندگانم

تو را برگزیدم برای وحی و کلام خودم (که بدون واسطه با تو سخن میگویم) عرضکرد نمیدانم خدایا، خطاب رسید بجهت آنکه نظر افکندم بقلوب بندگانم و ندیدم کسیرا همانند تو که تواضعش برای من بیشتر از تو باشد.

سپس حضرت صادق علیه السّلام فرمود: حضرت موسی (برای اظهار عظمت خدا و ذلت و بندگی خود) بعد از نماز از جای خود برنمی خاست تا هر دو طرف صورت خود را بر زمین میگذارد «1».

و تکلم در لغت عرب بمعنی سخن گفتن بزبانست و تکلم خداوند با موسی ایجاد کلام و صوت بوده بصورت وحی بلا واسطه زیرا میفرماید: ما کانَ لِبَشَرٍ أَنْ یُکَلِّمَهُ

اللَّهُ إِلَّا وَحْیاً أَوْ مِنْ وَراءِ حِجابٍ أَوْ یُرْسِلَ رَسُولًا فَیُوحِیَ بِإِذْنِهِ ما یَشاءُ، خداوند با هیچ بشری سخن نمیگوید مگر از پس پرده حجاب (بسبب ایجاد کلام و صوت) و یا بوحی که فرستادگان الهی از جنس ملک بر بشر نازل میشوند و آنچه را که خدا خواسته بایشان میگویند.

و علت نزول آیه این بوده که یهود برسول خدا اعتراض کردند چرا خدا با تو بیواسطه سخن نمیگوید همانند حضرت موسی که خدا را میدید و با او سخن میگفت.

و روایت اول را کلینی در کافی (2- 123) بسند دیگر نقل نموده.