علل الشرایع صفحه 213

مرد هندی (پس از این توضیحات غرق در تحیّر و خجلت و شرمندگی شده بود از گفتار سابق خود، و) عرضکرد این مطالب و این همه دانش و علم را چگونه و از کجا یاد گرفته اید، فرمود: از پدران خودم علیهم السّلام و آنان از رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله و آن حضرت از جبرئیل و جبرئیل از آفریدگار جهانیان که تمام أجسام و أجساد و أرواح را آفریده (و هر چیزی را بنا بمصلحتی در جایگاه خود قرار داد، اگر چه مردم مصلحت و حکمت و علت آن را نمیدانند).

مرد هندی تمام گفتار آن حضرت را تصدیق کرد (و دین مقدس اسلام را اختیار نمود و اقرار بحقانیتش کرد) و گفت: أشهد أن لا إله إلا اللَّه و أن محمّدا رسول اللَّه و عبده و شهادت میدهم که شما أعلم و داناترین مردم زمان خود هستید.

باب هشتاد و هشتم علت آنکه احمق مبغوض است نزد خداوند

1- حدیث کرد مرا ... از حضرت صادق علیه السّلام که میفرمود: خدای عز و جل نیافریده چیزی را که مبغوض تر از احمق باشد چون عقل را که بهترین و محبوبترین چیزها است نزد خودش (برای مصلحت و حکمتی) از احمق سلب نموده و باو عنایت نفرموده «1».

و قابلیت کمال و ارتقاء نداشتن بمقام آدمیت است، و این بغض خداوند بغض تکوینی است یعنی از مزایای خلقت بشری دور است نه بغض تشریعی که از آمرزش و بهشت دور باشد.

و غیر از انبیاء و ائمه علیهم السّلام در تمامی مردم اگر چه اندک هم باشد حماقتی هست طبق بیان حضرت رسول صلی اللَّه علیه و آله و سلّم که میفرموده:

لیس احد إلا و فیه حمقه فبها یعیش:

یعنی نیست کسی مگر آنکه در او قدری حماقت هست که بسبب آن در دنیا زندگی میکند و نیز گفته شده: لولا الحمقاء لخربت الدنیا، اگر احمقان نبودند دنیا خراب میشد، پس وجود مردمان احمق باعث عمرانی و آبادانی جهان میباشد که تمام و یا قسمت عمده عمر خود را صرف دنیا و توجه خود را به آبادانی آن مبذول میدارند، و این بنا بمصلحتی است که کلی آن را ما نمیدانیم و آنچه را که بفکر ناقص میتوان درک کرد آنست که: اگر تمام مردم عاقل محض بودند بکلی رو از دنیا میگردانیدند و بالنتیجه زندگی بشر مختل و نامنظم میبود.

و حضرت أمیر المؤمنین علیه السّلام بحضرت امام حسن علیه السّلام فرموده:

إن أغنی الغنی العقل و اکبر الفقر الحمق

، بهترین بی نیازیها عقلست و بزرگترین فقر و بیچارگی حماقت است.