علل الشرایع صفحه 26

باب هشتم در اینکه قرار داده نشده هیچ حکم و دستوری (در اسلام) مگر برای علت و جهتی

1- حدیث کرد مرا پدرم از جمیل بن دراج که گفت پرسیدم از حضرت صادق علیه السّلام از (علت جعل و بودن) حلال و حرام (اشیاء و افعال).

فرمود: البته قرار داده نشده است (در اسلام و أدیان حقه دیگر) چیزی از حلال و حرام مگر از برای علت و حکمتی (که مورد احتیاج و بر منفعت و یا ضرر فرد و یا نوع مردم است، و خداوند عادل و حکیم و عالمست و هر چیزی را در محل و موقعیت خود قرار داده)- «1»

تا خوانندگان عزیز را بیشتر متوجه نظریات بلند شارع مقدس اسلام و قوانین این دین بزرگ بنمایم- واجب- هر امری که ترک آن نسبت بدین، اجتماع، بهداشت، اصلاحات عمومی، امور زندگانی فرد و یا جامعه یا بهر کدام از این امور لطمه ای وارد سازد و ضربه بزند و عدم إجراء و انجام آن زیان و ضرر کلی داشته باشد دین مقدس اسلام برای حفظ اصلاحات اجتماعی ترک آن را غدغن أکید فرموده و اجرای آن را بنام (واجب) دستور مؤکد داده است مستحب- اموری که ترک آن نسبت بجامعه یا فرد زیانی نداشته باشد ولی اجرای آن در راه اصلاحات عمومی، حفظ بهداشت، بیداری اجتماع کمک بهم نوع، تسهیل امور زندگانی، و غیره بتمام یا هر کدام از این امور بستگی داشته و سودمند باشد شارع بنام (مستحب) نامیده و عموم پیروان خود را در راه اجرای آن سفارش و تشویق فرموده است.

حرام- هر عملی که اجرای آن بیکی از امور اجتماعی، اخلاقی، اصلاحی، بهداشتی، و آنچه لازمه زندگانی جامعه است خطری متوجه کند و انجام آن زیان فردی یا اجتماعی همراه داشته باشد اسلام بنام حرام نامیده و دستور کلی در پرهیز و اجتناب از آن را برای همیشه داده است.

مکروه- اموری که بجا آوردن آن اندک زیانی برای آن مترتب شود، در این صورت اسلام پرهیز آن را نیکو دانسته و اجتناب از آن را بنام (مکروه) نامیده است.

مباح- امور و اعمالی که در راه مقصد زندگانی اجرای آن زیانی بفرد یا اجتماع نرساند و نیز نفعی بر آن مترتب نباشد قانونگذار اسلام عمل کردن و نکردن آن را یکسان دانسته و بنام

(مباح) آن را خوانده و ثواب و عقابی نیز برای آن تعیین نفرموده و روایت متن جوابست برای کسانی که در اثر کوته فکری و جهل و نادانی ایراد میگیرند بر احکام دین مقدس اسلام.