لوامع صاحبقرانی، مقدمه، ص: 1 صفحه 325

می شویم یا هر دو چون تلازم هست شرعا در میان ایشان، و بهر دو داخل نماز می شود و آیه توجه بعد از هر دو خوانده می شود با دعاهای توجه و مع هذا حق سبحانه و تعالی فرموده است که «وَ کَبِّرْهُ تَکْبِیراً» و فرموده است «وَ رَبَّکَ فَکَبِّرْ» یعنی خداوند را به بزرگی یاد کن.

چهارم: قبله است و حق سبحانه و تعالی آیات در آن باب فرستاده است و خواهد آمد، و فی الجمله شرطیتی دارد که اگر عمدا بر خلاف قبله نماز کرده باشد نمازش باطلست، و اگر سهوا کرده باشد یا جهلا در وقت اعاده می کند، و بعضی در خارج نیز گفته اند و خواهد آمد.

پنجم و ششم: رکوع و سجود است و حق سبحانه و تعالی هر دو را یاد کرده است در قرآن بعنوان امر وجوبی و هر دو رکنست و خواهد آمد.

هفتم: دعاست بعضی گفته اند که قنوتست و واجب است چنانکه صدوق قایلست به آن، و بنا بر قولی که فریضه را اعم

از واجب و سنت گیریم همین بس است که حق سبحانه و تعالی در قرآن مجید به آن امر کرده است و خواهد آمد، و بعضی گفته اند که سوره حمد است که بترک آن عمدا نماز باطل می شود و بنا بر این فریضه را بمعنی واجب می باید گرفت نه واجبی که از قرآن ظاهر شده باشد اگر چه علما از آیه استدلال کرده اند اما ضعیف است، و حدیث صحیح بر خلاف قول ایشان هست، و مذکور خواهد شد. و ممکن است که اعم از همه بگیریم، و شامل قنوت و سوره حمد و دعاهای توجه و غیر آن باشد و اللَّه تعالی یعلم.

باب مقدار الماء للوضوء و الغسل

اشاره

در بیان مقدار آبست از جهت وضو و غسل و اقل واجب آن آن مقدار است که مسمای شستن بفعل آید و بیشترش از جهت وضو یک مد است، و از جهت غسل یک صاع و زیاده اسراف است و ظاهرا اسراف مکروه باشد مگر در جائی که جمعی به آن احتیاج داشته باشند که در آن صورت اسراف حرامست و تفصیل آن خواهد آمد إن شاء اللَّه تعالی.

[غسل یک صاع آب و از جهت وضو یک مد آب می باید]

(قال ابو الحسن موسی بن جعفر صلوات اللَّه علیهما للغسل صاع من ماء و للوضوء مدّ من ماء و صاع النّبیّ صلّی اللَّه علیه و آله خمسه امداد و المدّ وزن مائتین و ثمانین درهما و الدّرهم ستّه دوانیق و الدّانق وزن ستّ حبّات و الحبّه وزن حبّتین من شعیر من اوساط [اوسط] الحبّ لا من صغاره و لا من کباره) فرمودند که از جهت غسل یک صاع آب می باید و از جهت وضو یک مد آب می باید، و صاع حضرت سید المرسلین صلی اللَّه علیه و آله پنج مد است، و مدی وزن دویست و هشتاد درهم، و درهمی شش دانک است و دانگی وزن شش حبه طلا است و حبه طلا وزن دو دانه جو است از جوهای میانه نه از بزرگها و نه از کوچکهای دانه جو.

و این حدیث را شیخ طوسی بدو سند قوی از سلیمان بن خفض مروزی روایت کرده است از حضرت امام ابو الحسن صلوات اللَّه علیه، و ظاهرا صدوق گمان کرده است که ابو الحسن اولست، و گمان بنده آنست که ابو الحسن هادی