لوامع صاحبقرانی، مقدمه، ص: 1 صفحه 347

نعل عربی که در مدینه مشرفه و اطراف آن می بوده است و حال نیز هست یک تسمه در طول پا دارد و از بالا بسته می شود و آن تسمه در میان انگشت مهین و ما بعد او در می آید و در این صورت استیعاب عرضی ساقط می شود و منافات با استیعاب طولی ندارد. و جمعی نقل اجماع کرده اند بر آن که استیعاب طولی می باید و اگر چه به یک انگشت باشد بخط غیر مستقیم از سر انگشتان تا کعبین، و اگر اعم باشد نعلین از آن چه مذکور شد و از نعل بصری که دو تسمه در عرض دارد استیعاب طولی نیز ساقط می شود و معلوم نیست که در زمان حضرات ائمه معصومین صلوات اللَّه علیهم نعل بصری بوده باشد پس احوط آنست که اگر مسح کشند بر روی نعل بصری نکشند و اگر کشند انگشت به زیر تسمه کنند تا خط طولی به همرسد.

و لیکن احادیث وارد شده است که مسمی کافیست والی الکعبین که در قرآن واقع شده است بنا بر این بیان غایت محل مسح است نه غایت مسح چنانکه در مرفقین گذشت، و میان کعبین و مرفقین فرق هست زیرا که در کعبین بای تبعیض در مضاف او مقدر است یعنی مسح کنید بعضی از پاها را تا کعبین، بخلاف یدین که اغسلوا بر سر او درآمده است یعنی دستها را تمام بشویید تا مرفقین و لیکن احوط آنست که کل پشت پا را مسح کند چنانکه خواهد آمد.

[وضوی حضرت رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله یک بار یک بار بود]

(و قال الصّادق صلوات اللَّه علیه و اللَّه ما کان وضوء رسول اللَّه صلّی اللَّه علیه و

آله الّا مرّه مرّه) حضرت صلوات اللَّه علیه فرمودند و قسم یاد کردند به خدا که نبود وضوی حضرت رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله مگر یک بار یک بار یعنی هر عضوی را یک بار می شستند و اعضای مسح را یک بار مسح می کشیدند.

بدان که این عبارت را کلینی و شیخ رضی اللَّه عنهما باسم علی صلوات اللَّه علیه ذکر کرده اند که

و اللَّه ما کان وضوء علی صلوات اللَّه علیه الّا مرّه مرّه