لوامع صاحبقرانی، مقدمه، ص: 1 صفحه 389

انگشتان مسح کشد مو را پست شکسته است نه بر عکس و مطلوب صدوق این نیست زیرا که پیشتر گفت که از سر انگشتان پاها مسح کند تا کعبین پس در اینجا مجاز تغلیب شده است که به تبعیت دستها و سر این را در گفته است و قرینه مجاز آن که پیشتر گفته است اما احتمال سهو بیشتر است.

و هیچ دغدغه نیست که در مسح پاها بهتر آنست که از انگشتان مسح کند تا کعب چنانکه حدیث حضرت امام رضا صلوات اللَّه علیه

دلالت بر آن می کند.

و ظاهر آیه نیز دلالت بر این می کند بر احتمالی که مراد منتهای مسح باشد اگر چه جمع می توان کرد باین عنوان که حدیث بزنطی را حمل بر استحباب کنیم چون مشتمل است بر آن که کل پشت پا را مسح کند و آن سنت است چنانکه اکثر علما کرده اند، با آن که در حدیث صحیحی دیگر از حماد منقولست که حضرت فرمودند که باکی نیست که پاها را از پایین به بالا، و از بالا به پایین مسح کنند و لیکن احوط ابتدا از سر انگشتان است بتمام کف و اللَّه تعالی یعلم.

[بیان ترتیب اعضاء وضو]

(و قال ابو جعفر صلوات اللَّه علیه تابع بین الوضوء کما قال اللَّه عزّ و جلّ ابدأ بالوجه ثمّ بالیدین ثمّ امسح بالرّأس و الرّجلین و لا تقدّمنّ شیئا بین یدی شی ء تخالف ما أمرت به فان غسلت الذّراع قبل الوجه فابدأ بالوجه و اعد علی الذّراع و ان مسحت الرّجل قبل الرّأس فامسح علی الرّأس ثمّ اعد علی الرّجل ابدأ بما بدأ اللَّه به) این حدیث را از زراره به اسناد صحیح از حضرت امام محمد باقر صلوات اللَّه علیه روایت کرده اند که حضرت فرمودند که متابعت کن و پی در پی یکدیگر واقع ساز افعال وضو را چنانکه حق سبحانه و تعالی در قرآن مجید فرموده است اول رو را بشوی دیگر دستها پس مسح بعضی از سر بکش و پاها را و هیچ عضوی را مقدم بر عضوی واقع مساز که مخالفت کرده خواهی بود آن چه را به آن مامور شده پس اگر دست را پیش از رو شسته باشی اول رو را بشوی

و یک بار دیگر دست را بشوی و اگر