لوامع صاحبقرانی، مقدمه، ص: 1 صفحه 446

جهنم می شود اما به بهشت نمی رساند. و اکثر علما را اعتقاد آنست که به بهشت می رساند اما به درجات عالیه بهشت نمی رساند چنانچه عمل مقبول آدمی را به مراتب عالیه و سعادات غیر متناهیه فایز می گرداند و آن پنج دیگر چنین اند. و ظاهر کلام صدوق آنست که نماز اینها نیز صحیح نباشد.

و جمعی از علما را اعتقاد آنست که زن ناشزه و غلام گریخته اگر در اول وقت نماز کنند نماز ایشان صحیح نیست بلکه غلام می باید که در آن وقت به نزد آقا برگردد پس توقف بواسطه نمازش در اول وقت مشروع نیست و توقف جزو حقیقت صلاه است، و هم چنین زن ناشزه یا کسی که دینی در ذمه او باشد و قدرت بر دادن آن داشته باشد و ندهد، یا نجاستی در مسجدی ببیند و قدرت بر ازاله آن داشته باشد، یا ظالمی بر مظلومی ستم نماید و او قادر بر رفع ستم آن باشد.

و هم چنین هر جا که یکی از واجبات مضیقه یا موسعه جمع شود و آن را نکند و نماز کند

در فراخی وقت نمازش باطل است و در تنگی وقت صحیح است، و دلیل این مسأله عقلی است که امر به شی ء نهی از ضد خاص آنست، و یا امر به ضدین بحسب عقل قبیح است و نزد بنده دلیل آن تمام نیست اما اگر در جمیع اینها واجب مضیق را مقدم دارد بی دغدغه است و اللَّه تعالی یعلم.

[کسی که بی وضو نماز کرده باشد از روی فراموشی ]

(و تارک الوضوء ناسیا متی ذکر فعلیه ان یتوضّأ و یعید الصّلاه) و کسی که بی وضو نماز کرده باشد از روی فراموشی نماز او باطل است و واجبست که اعاده نماز کند چون گذشت که نماز بی طهور صحیح نیست و گذشت که تارک وضو نمازش مقبول نیست یعنی صحیح نیست پس اعاده واجب باشد، مع هذا اجماع مسلمانانست که اعاده واجبست اگر وقت باشد، و قضا واجبست اگر وقت بیرون رفته باشد. و اخبار صحیحه در این باب بسیار است و خواهد آمد در این باب و در باب نماز قضا و چون خوف توهم عقوبت