لوامع صاحبقرانی، مقدمه، ص: 1 صفحه 586

به حضرت امیر المؤمنین صلوات اللَّه علیه می رسد بلکه اولاد حضرت فاطمه صلوات اللَّه علیها و بس خصوصا در این بلاد.

و نبطی جمعی اند که در ما بین بغداد و بصره در صحراها سکنی داشتند و الیوم در جزایر و جوارز و بحرین و قطیف و لحسا و حویزه و شوشتر و آن حدودند و دور نیست که اگر ولادت ایشان بلکه غیر ایشان هر

که تا شصت سال رسید که زایند حیض حساب خواهند کرد بلکه اگر در زمان عادت خود خون ایشان به صفت حیض آید حیض خواهد بود و می شنویم که نادری از زنان سادات تا شصت خون ایشان می آید و اکثر در پنجاه قطع می شود.

[زنی اول مرتبه خون ببیند و عادتی او را حاصل نشده باشد]

(و المرأه اذا حاضت اوّل حیضها فدام دمها ثلاثه اشهر و هی لا تعرف ایّام اقرائها فاقراؤها مثل اقراء نسائها و ان کنّ نساؤها مختلفات فاکثر جلوسها عشره ایّام) و زنی که حایض شود اول مرتبه و سه ماه خون او همیشه آید و عادتی او را حاصل نشده باشد و خونش تمیزی نداشته که معلوم شود که ایام حیض او چند است پس ایام حیض او یا ایام طهر او مثل ایام حیض زنان خویشان اوست یا مثل طهر ایشان زیرا که چون طهر معلوم می شود حیض نیز به تبعیت معلوم می شود و بر عکس، و اگر خویشان او مختلف باشند پس اکثر ایام حیض او ده روز است یعنی از سه تا ده اختیار دارد.

و ممکن است که مختار باشد میان سه و شش و هفت و ده به اعتبار روایات و این حدیث را شیخان از سماعه روایت کرده اند با زیادتی. و اقلّه ثلاثه ایّام و معنی مختلف نمی شود، و اکثر علما این خبر را سند این مسأله آورده اند که یک ماه سه، و یک ماه ده و از عبارت بیرون نمی آید بلکه ظاهرش تخییر است از سه تا ده.

و مؤید این است حدیث کالصحیح زراره و محمد بن مسلم از حضرت امام محمد باقر صلوات اللَّه علیه که فرمودند که واجبست بر مستحاضه که نظر

ص: 638

به بعضی از زنان خود کند و آن مقدار از زمان که آنها حیض می بینند آن مقدار را حیض حساب کند و بعد از آن زمان یک روز استظهار کند یعنی عمل حیض کند و بعد از آن عمل استحاضه کند و ظاهرا نساخ لفظ بأقرائها را بأقرانها سهوا نوشته اند.

و جمعی از فضلا باین حدیث استدلال کرده اند که عمل به عادت هم سنان بلد خود می تواند کرد در صورتی که خویشان نداشته باشد یا مختلف باشند و اکثر علما دو حدیث ابن بکیر را نقل کرده اند از جهت آن که مبتدئه و مضطربه هر گاه تمیز نداشته باشند و مبتدئه خویشان نداشته باشد یا مختلف باشند یک ماه ده روز حیض حساب می کند، و یک ماه سه روز و بر آن دلالت ندارد بلکه ظاهرش آنست که ماه اول ده روز حیض حساب می کنند و بعد از آن سه روز و این معنی موافق اصول و قواعد ایشانست و حدیثی که دلالت بر تخییر می کند همین موثقه سماعه است و کلینی و صدوق حکم به صحت آن کرده اند.

و بهترین اخبار در این باب حدیث کالصحیح یونس است که از جماعتی کثیر از استادان خود روایت کرده است که ایشان از حضرت امام جعفر صادق صلوات اللَّه علیه سؤال نمودند از حال حایض پس حضرت فرمودند که حضرت رسول اللَّه صلی اللَّه علیه و آله سه سنت گذاشتند که همه مشکلات را در آن بیان فرمودند و مجملش اینست که یک سنت از برای صاحب عادت مقرر ساختند که اگر خون از ده روز تجاوز کند عادتش را حیض حساب می کند و ما بقی را

استحاضه.

و دویم از جهت مضطربه است که سابقا عاداتی داشته است و آن را فراموش کرده است حضرت فرمودند که عمل به تمیز کند اگر شرایط تمیز بوده باشد به آن که خونش مختلف باشد بعضی سیاه باشد یا سرخ و بعضی زرد باشد یا کدر که خاکستری رنگ باشد مجملا هر چه قوتش بیشتر است آن حیض است