لوامع صاحبقرانی، مقدمه، ص: 1 صفحه 591

و جمعی از قدما باین حدیث عمل نموده اند و دور نیست که وجهش این باشد که چون دو رکعت نماز ظهر اصل نمازیست که حق سبحانه و تعالی واجب ساخته است و آن را به جا آورد گویا نماز کرده است و آن دو رکعتی که حضرت رسول صلی اللَّه علیه و آله زیاد کرده است اگر چه واجب است و لیکن در احکام اختلاف دارند چنانکه خواهد آمد در صحیحه زراره بخلاف رکعت آخر شام که اگر چه آن را حضرت صلوات اللَّه علیه زیاد کرد اما آن را در سفر و حضر بحال خود گذاشت و آن را حکم دو رکعت اول داد لهذا شک در آن سبب بطلان نماز است پس بعد از پاک شدن همان رکعت را به جا آورد.

و ممکن است که لازم باشد که آن رکعت را در ضمن سه رکعت به جا آورد به آن که نماز شام را قضا کند چنانکه اگر یک روز اعتکاف در ذمه اش باشد واجبست که دو روز دیگر از باب مقدمه با آن ضم کند.

و اکثر علما عمل به این حدیث نکرده اند و تأویل کرده اند که این در صورتیست که نماز

ظهر را در اول وقت به جا آورده باشد و هر گاه در اثنا خون ببیند کاشف می آید که نماز ظهر بر او واجب نبوده است و نماز شام را بعد از گذشتن مقدار یک رکعت شروع کرده باشد کاشف آید که مقدار سه رکعت داشته است و تقصیر کرده است که آن را در اول وقت به جا نیاورده است پس قضا می کند آن رکعت را در ضمن سه رکعت و اللَّه تعالی یعلم.

و احوط آنست که اگر از وقت مقدار نماز دریافته باشد قضا کند و اگر از آخر وقت مقدار یک رکعت دریافته باشد با زمان طهارت ادا کند و اگر تقصیر کند قضا کند و احوط در یک رکعت شام آنست که یک رکعت را اول به جا آورد در بعد از آن نماز شام را احتیاطا به جا آورد.

[هر گاه زنی در نماز باشد و گمان کند که حایض شده است ]

(و اذا کانت فی الصّلاه فظنّت أنّها قد حاضت ادخلت یدها و مسّت الموضع فان رأت الدّم انصرفت و ان لم تر شیئا اتمّت صلاتها) عمار ساباطی در موثق روایت کرده است از حضرت امام جعفر صادق صلوات