لوامع صاحبقرانی، مقدمه، ص: 1 صفحه 613

یجزئها من الماء قال مثل الّذی یشرّب شعرها و هو ثلاث حفنات علی رأسها و حفنتان علی الیمین و حفنتان علی الیسار ثمّ تمرّ یدها علی جسدها کلّه) و بسند موثق منقول است که عمار از حضرت امام جعفر صادق صلوات اللَّه علیه سؤال نمود از حایضی که غسل کند و بر بدنش زعفران باشد و آب آن را نبرده باشد

حضرت فرمودند که باکی نیست و سؤال کرد از زنی که غسل کند و موی سرش را به گیس باف بسته باشد و خواهد که باز نکند چه مقدار از آب او را کافی است. حضرت فرمودند که آن قدر آب بس است که بخورد مو دهد که به زیر آن برسد و آن سه کف آبست که بر سر ریزد و دو کف بر دست راست و دو کف بر دست چپ و بعد از آن دست به همه بدن بمالد تا آب به همه جا برسد.

و حفنه را اطلاق می کنند بر یک کف و دو کف و ظاهرا در اینجا دو کف مراد باشد. اما زعفران را حمل کرده اند که محض رنگی باشد چنانکه متعارف نیز همین است و اگر عینی داشته باشد به حیثیتی نباشد که آبی که به آن جا رسد مضاف شود اما اگر اول آب برسد و زمانی که بماند مضاف شود ظاهرا ضرر نداشته باشد و لیکن احوط اجتنابست.

و مؤید اینست حدیث صحیحی که ابراهیم بن ابی محمود گفت به خدمت حضرت امام رضا صلوات اللَّه علیه عرض نمودم که هر گاه شخصی جنب شود و زعفران بر سر و بدنش باشد و بوی خوش و چیزهای چسبند مثل لادن و چیزهای خوشبو که موی سر و ریش را به آن معطر می سازند و چون غسل می کند می یابد که اثر زعفران و بوی در بدنش مانده است حضرت فرمودند که باکی نیست.

اما خلوق که زعفران دارد ظاهرش آنست که آب به بدن می رسد و اما چیزهای چسبنده مانند غالیه اگر چه چسبنده است و لیکن متعارفست که مو

لوامع

صاحبقرانی، ج 1، ص: 667

را به آن معطر می سازند و شستن مو واجب نیست بلکه می باید آب به زیر مو برسد.

و اما نگشودن مو نیز از این جهت است که آب به زیر آن می باید رسانید چنانکه در حدیث صحیح از حضرت امام محمد باقر صلوات اللَّه علیه وارد شده است که سابقا گیسو بافتن مثل این زمان نبود دو جا از پیش سر و دو از عقب سر می بافتند اندک آبی به زیر مو می رسید و الحال که گیسوی بسیار بر سر می بافند مبالغه نمایند که آب به زیر مو برسد و مثل این احادیث کالصحیحه وارد است.

و اما تقدیم جانب راست بر چپ که در این حدیث وارد شده است بعضی استدلال کرده اند بر ترتیب و دلالت ندارد زیرا که و او دلالت بر ترتیب ندارد مع هذا حضرت صلوات اللَّه علیه فرمودند که چون آب بر هر دو طرف بریزد بعد از آن دست بر همه بدن بمالد اگر ترتیب لازم بود می بایست که اول دست بر جانب راست بمالد و بعد از آن که آب بر جانب چپ بریزد دست بر آن بمالد پس دلالتش بر عدم ترتیب اظهر است.

[استشهاد به فعل همسران پیامبر]

(و کان بعض نساء النّبیّ صلّی اللَّه علیه و آله ترجّل شعرها و تغسل رأسها و هی حایض) و چنین بود که بعضی از زنان آن حضرت صلی اللَّه علیه و آله موی سر را شانه می کردند و سر را می شستند در حالت حیض و ظاهر آنست که حضرت دیده باشند و منع نکرده باشند یا حضرت او را فرموده باشند که چنین کند چون حضرت با ایشان می خوابید اگر زینت کردن

ایشان خوب نباشد دفع کثافت مطلقا مطلوبست همیشه چنانکه اخبار بسیار در این باب وارد شده است، و در طرق عامه احادیث بسیار نقل کرده اند باین عنوان با تذکیر ضمیر که مراد اینست که بعضی از زنان سر آن حضرت را می شستند و شانه می کردند. و محتمل است که در اینجا نساخ غلط کرده باشند و اللَّه تعالی یعلم.

[و هر گاه زنی بزاید و خونش آید ده روز ترک نماز می کند]

(و اذا ولدت المرأه قعدت عن الصّلاه عشره ایّام الّا ان تطهر قبل ذلک فان استمرّ بها الدّم ترکت الصّلاه ما بینها و بین ثمانیه عشر