لوامع صاحبقرانی، مقدمه، ص: 1 صفحه 626

حضرات می فرمایند که فرقی نیست میان تیمم و وضو در آن که عقول ضعیفه به آن نمی رسد چه ظاهر است که دستها را تا مرفق شستن و مسح سر و پاها کردن بحسب ظاهر سبب تطهیر و پاکیزگی نمی شود بلکه محض تعبد و بندگی است بحسب ظاهر و در واقع علتها دارد که عقول ضعیفه به آن نمی رسد بلکه همین وجهست که آن ملعون به جای مسح پاها غسل مقرر ساخت که فایده داشته باشد در پاکیزگی پاها چون مسح بحسب عقل شومش فایده نداشت غرض آن که از اشارات و تنبیهات غافل مباشید.

اما سؤال سیم که آب وضو داشته باشد حضرت فرمودند که تیمم کند و وضو نسازد دلالت می کند بر آن که وضو با غسل جنابت نباشد که اگر وضو واجب یا سنت می بود می بایست که وضو بسازد و تیمم بکند، و لهذا حضرت از جهت رد بر سنیان علت فرمودند که حق سبحانه

و تعالی تیمم طلبیده است که نصف وضو است.

و بر این مضمون احادیث صحیحه از محمد بن مسلم، و جمیل بن دراج، و حسین بن ابی العلا و غیر هم وارد شده است و مطلوب عمده رد است بر سنیان که وضو را با غسل جنابت واجب می داند.

[هر گاه شخصی تیمم داشته باشد و به آب رسد و وضو یا غسل نکند]

(و متی أصاب المتیمّم الماء و رجا أن یقدر علی ماء آخر و ظنّ أنّه یقدر علیه کلّما أراده فعسر علیه ذلک فانّ نظره إلی الماء ینقض تیمّمه و علیه أن یعید التّیمّم) و هر گاه شخصی تیمم داشته باشد و به آب رسد و وضو یا غسل نکند به امید آن که به آب دیگر خواهد رسید و گمان کند که هر وقت که خواهد آب را خواهد یافت و عاقبت به جایی رسید که دشوار شد بر او یافتن آب پس چون به آب رسیده بود و متمکن شده بود از استعمال آب تیممش شکست و واجبست که اعاده کند تیمم را از جهت این نماز.

و این کلام مضمون صحیحه زراره است از حضرت امام محمد باقر