لوامع صاحبقرانی، مقدمه، ص: 1 صفحه 637

به آن نماز می توانی کرد از روی مبالغه و این معنی بعید است با عدم مناسبت به مقام و اللَّه تعالی یعلم.

[هر گاه جنب شود شخصی در سفر و بقدر وضو آب داشته باشد تیمم کند و وضو نگیرد]

(و اذا اجنب الرّجل فی سفره و معه ماء قدر ما یتوضّأ به تیمّم «1» و لم یتوضّأ الّا ان یعلم انّه یدرک الماء قبل ان یفوته وقت الصّلاه) و هر گاه جنب شود شخصی در سفر و بقدر وضو آب داشته باشد تیمم کند و وضو نسازد چنانکه احادیث صحیحه بر آن دلالت می کند بی معارضی مگر آن که علم داشته که پیش از فوت وقت نماز آب بهم می رسد که در این صورت تیمم نمی کند و صبر می کند تا قریب به آن که وقت فوت شود اگر بهم رسید چنانکه علم او بود غسل می کند و الا تیمم می کند.

بدان که خلافست در این مسأله که تیمم را در فراخی وقت می توان کرد یا نه جمعی کثیر از علما قایلند که می توان کرد اگر چه امید داشته باشد زوال عذر را پیش از خروج وقت و بعضی گفته اند که مطلقا در سعت وقت نمی تواند کرد هر چند امید زوال عذر نباشد مثل آن که مرضی داشته باشد که بحسب عادت مستبعد باشد زوال آن مرض پیش از خروج وقت.

و بعضی به تفصیل قایلند به آن که اگر عذر مرجو الزوال است مثل آن که درد سری عارض شده است که ممکن است بحسب عادت که در آخر وقت برطرف شود یا آب نداشته باشد

و ممکن باشد که به آب برسد یا بارانی بیاید در این صورت واجب است تأخیر تا قریب به آخر وقت آن مقدار که طهارت کند به آب یا به خاک و نماز کند پس اگر عذر زایل شود وضو یا غسل کند و الا تیمم.

و ظاهر مذهب صدوق قول اول است زیرا که گفته است که اگر علم داشته باشد به زوال عذر و در این صورت ظاهرا خلافی نباشد که تأخیر واجبست و