لوامع صاحبقرانی، مقدمه، ص: 1 صفحه 93

ضرورت که معارضی بهم می رسد، و بسیاری از اصحاب را رجوع به بسیاری از اصحاب کرده اند، و نهایت مرتبه ایشان توثیق است با فضل و علم، و رساله در این باب نوشتم مشتمل بر أخبار متواتره که دلالت می کند بر حجیت خبر واحد، و ظواهر آیات نیز دلالت دارد مثل آیه فَلَوْ لا نَفَرَ چنانکه گذشت و آیه إِنْ جاءَکُمْ فاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَیَّنُوا «1» یعنی اگر فاسقی خبری بسوی شما بیاورد تأمل کنید و به آن خبر عمل مکنید تا ظاهر شود صدق آن مفهومش این است که اگر غیر فاسق یا عادل خبری بیاورد تأمل مکنید و به آن عمل کنید با آن که اخباری که در این چهار کتاب ماست این سه شیخ عظیم الشأن از کتب معتبره نقل نموده اند که بعضی از آن کتب را بر حضرات ائمه هدی عرض نموده اند و ایشان تحسین فرموده اند، و بعضی را حضرات حکم بحقّیت آنها نموده اند و تفصیلش در دیباچه خواهد آمد إن شاء اللَّه تعالی.

و ایضا خبر واحد منقسم می شود به اقسام بسیار نزد عامه،

و بعضی از متأخرین، و لیکن اکثر متقدمین ما حکم به صحت جمیع نموده اند چنانکه از دیباچه کافی و این کتاب ظاهر می شود، بلکه از کتب صدوق ظاهر می شود، که حدیث غیر صحیح را در کتابهای خود نقل ننموده است، و ظاهر صحت نزد قدماء آنست

که معلوم بوده باشد که حضرات معصومین فرموده اند و این علم ایشان را میسر بوده است بواسطه کتب بسیار که از اصحاب ائمه به ایشان رسیده بود لهذا بر مقید بسند نشده اند، و تجربه کرده ام که بسیاری از أخبار که کلینی رحمه اللَّه علیه مرسل روایت کرده است صدوق رحمه اللَّه و غیر او آن را مسند بطرق صحیحه روایت کرده اند، و از کتاب تهذیب و استبصار شیخ طوسی رحمه اللَّه نیز ظاهر است که او نیز اخبار را از کتابهای معتمده روایت نموده