لوامع صاحبقرانی، ج 3، ص: 1 صفحه 170

الکتاب یعنی عجّل و اخذ ذلک من التّبرید) و بسند صحیح منقولست از ابن وهب از حضرت امام جعفر صادق صلوات اللَّه علیه که فرمودند که مؤذّن به خدمت حضرت سیّد المرسلین صلّی اللَّه علیه و آله می آمد در وقت ظهر که در هوای گرم اذان بگوید پس حضرت صلّی اللَّه علیه و آله می فرمودند که ابرد ابرد و مصنف این کتاب که صدوقست چنین تفسیر کرده است که تعجیل کن تعجیل کن یعنی اذان و اقامت را زود بگو تا ما به زودی نماز بکنیم که مردمان جفا نکشند و از تبرید نیز گرفته اند جمعی یعنی صبر کن تا شدت حرارت هوا بشکند که مردمان جفا نکشند و اکثر علما باین معنی حل کرده اند و در بعضی از نسخ این کتاب من البرید است یعنی برید که قاصد است او را برید می گویند که به تعجیل می رود پس ابرد بمعنی عجل باشد و در

کتب دیگر صدوق این چنین است و این اظهر است و صاحب نهایه بنا بر این احتمال از برد نهار گرفته است یعنی اول آن چون هر چند به اول روز نزدیک تر است خنک تر است چون سردی شب را دارد و این مجربست و اگر چه این تاویلات مخالف ظاهر است از آن جهت کرده اند که احادیث متواتره وارد شده است در افضلیّت اول وقت و این حدیث بنا بر حل سابق مخالفت دارد با آن احادیث و لهذا شیخان نقل نکرده اند این حدیث را و ممکن است که بعنوان تقیه وارد شده باشد چون موافق مذهب اکثر عامه است و اللَّه تعالی یعلم.

باب معرفه زوال الشّمس

این بابی است در بیان شناختن زوال آفتاب از دایره نصف النّهار که آن اوّل وقت ظهر است و روایاتی که در آن وارد شده است اگر چه اکثر علما ذکر کرده اند که بهر عنوان که علم بدخول وقت حاصل شود عمل می توان نمود خواه به اصطرلاب باشد یا دایره هندی یا میزان آفتاب که اعم است از اصطرلاب و غیر آن و اعمال بسیار کرده اند از جهت معرفت اوقات روز و شب و غالب این اعمال نسبت به مهندس فایده دارد و ایشان را به زودی علم حاصل می شود و دایره هندی به اندک حدسی سبب علم می شود اکثر عقلا را و عمل به آن بهتر است چنانکه مذکور خواهد شد إن شاء اللَّه تعالی.

(روی عبد اللَّه بن سنان عن ابی عبد اللَّه صلوات اللَّه علیه انّه قال زوال الشّمس فی النّصف من حزیران علی نصف قدم و فی النّصف من تموز علی قدم و نصف و فی النّصف من

آب علی قدمین و نصف و فی النّصف من أیلول علی ثلاثه اقدام و نصف و فی النّصف من تشرین الاوّل علی خمسه و نصف و فی النّصف من تشرین الاخر علی سبعه و نصف و فی النّصف من کانون الاوّل علی تسعه و نصف و فی النّصف من کانون الاخر علی سبعه و نصف و فی النّصف من شباط علی خمسه و نصف و فی النّصف من ازار علی ثلاثه و نصف و فی النّصف من نیسان علی قدمین و نصف و فی النّصف من ایّار علی