لوامع صاحبقرانی، ج 3، ص: 1 صفحه 183

صحیح منقولست از حریز که گفت در خدمت حضرت امام جعفر صادق صلوات اللَّه علیه بودم که شخصی از آن حضرت سؤال نمود و گفت فدای تو گردم به درستی که آفتاب حرکت سریع می کند تا قریب به زوال و بعد از آن قرار می گیرد یا حرکت بطی ء می کند که محسوس نمی شود سببش چیست پس حضرت صلوات اللَّه علیه فرمودند که چون بامر الهی تا وسط آسمان حرکت کرد رخصت می گیرد از جناب اقدس الهی که زایل شود و حرکت به جانب مغرب بکند یا نکند و چون مأمور می شود حرکت می کند و این حدیث دلالت می کند که آفتاب شعور دارد چنانکه ظاهر آیات بسیار و اخبار بی شمار است و اللَّه تعالی یعلم.

باب معرفه زوال اللّیل

این بابیست در بیان شناختن زوال شب از جهت نماز تهجد و سایر عبادات چون احادیث صحیحه وارد شده است که حضرت سیّد المرسلین صلّی اللَّه علیه و آله چون نماز خفتن می گذاردند دیگر نماز نمی کردند تا نصف شب و بعد از آن متوجه نماز شب می شدند و هم چنین از جهت معرفت آخر وقت نماز خفتن پس شناختن نصف شب ضرور است و هر گاه در حدیث وارد شده باشد بهتر خواهد بود اگر چه شناختن اوقات شب به جدی و فرقدان و حرکت آن نیز نیکوست به آن که هر ستاره هر گاه شخصی شعوری داشته باشد

چنانکه حق سبحانه و تعالی فرموده است که ما ستارگان را آفریده ایم تا هدایت یابید به آن در تاریکیهای شب و روز و از جمله هدایات آنها معرفت اوقات شب است.

(سال عمر بن حنظله ابا عبد اللَّه صلوات اللَّه علیه فقال زوال الشّمس نعرفه بالنّهار کیف لنا باللّیل فقال للّیل زوال کزوال الشّمس قال فبایّ شی ء نعرفه قال بالنّجوم اذا انحدرت) و بسند موثق منقولست که از حضرت امام جعفر صادق صلوات اللَّه علیه پرسیدند که زوال آفتاب را در روز می شناسیم در شب چگونه بشناسیم پس حضرت فرمودند که شبرا نیز زوالی است مثل زوال آفتاب در روز پرسیدند که بچه چیز آن را بشناسیم حضرت فرمودند که بستارها هر گاه از دایره نصف النّهار میل کنند به جانب غروب