لوامع صاحبقرانی، ج 5، ص: 3 صفحه 137

باب معرفه الصّبح و القول عند النّظر الیه

( «روی علیّ بن عطیّه عن ابی عبد اللَّه صلوات اللَّه علیه انّه قال الفجر هو الّذی اذا رایته کان معترضا کانّه بیاض نهر سورا») بابی است در شناختن صبح و آن چه باید خواند وقتی که نظر بان کنند.

و در صحیح و در حسن کالصحیح منقولست که حضرت امام جعفر صادق صلوات اللَّه علیه فرمودند که صبح صادق آنست که چون نظر کنی عرض افق روشن شده باشد و در روشنایی به نهر سورا ماند و آن آب فراتست و سورا شهری بوده است به جای حله یا قریب به حله بوده است و در شبهای تار نهر سور المعانی دارد مانند لمعان صبح صادق و بر بنده واقع شد که نهر از طرف مغرب روشنی داشت و تعجب داشتیم که سفیدی جانب مغرب قریب به صبح چه معنی دارد تا آخر ظاهر شد که آب فراتست و غرض از این تمثیلات آنست که صبح کاذب بسیار مشتبه می شود به صبح صادق، تا یقین نشود نماز نمی توان کرد.

( «و روی انّ وقت الغداه اذا اعترض الفجر فاضاء حسنا») و مرویست در صحیح از زراره که حضرت امام محمد باقر صلوات اللَّه علیه می فرمودند که حضرت سید المرسلین صلّی اللَّه علیه و آله دو رکعت نماز صبح را وقتی می کردند که صبح در عرض افق ظاهر می شد و خوب روشن می شد از جهه تحقق صبح.

( «و امّا الفجر الّذی یشبه ذنب السّرحان فذاک الفجر الکاذب

ص:

229

و الفجر الصّادق هو المعترض کالقباطیّ») و اما صبحی که شبیه است به دم گرگ آن صبح کاذب است و صبح صادق آنست که عرض افق روشن می شود مانند جامهای سفید مصری و تا کسی نه بیند آن جامها را وجه شبه خوب ظاهر نمی شود.

و در صحیح از ابو بصیر منقولست که گفت سؤال کردم از حضرت امام جعفر صادق صلوات اللَّه علیه که چه وقت حرام می شود خوردن و آشامیدن بر صایم و واجب می شود نماز صبح فرمودند که هر گاه عرض افق روشن شود مانند جامهای سفید مصری در آن وقت حرام می شود خوردن و حلال می شود روزه و نماز صبح عرض نمودم که وقت نماز باقی نیست تا طلوع آفتاب؟

حضرت فرمودند که هیهات این نماز کودکانست که در آن وقت به جا آورند و از این باب احادیث صحیحه وارد شده است که در روضه مذکور است.