لوامع صاحبقرانی، ج 5، ص: 3 صفحه 316

(و سال محمّد بن مسلم ابا جعفر صلوات اللَّه علیه عن الملّاحه فقال و ما الملّاحه فقال ارض سبخه مالحه یجتمع فیه الماء فیصیر ملحا فقال مثل المعدن فیه الخمس قلت الکبریت و النّفط یخرج من الارض فقال هذا و اشباهه فیه الخمس) و کالصحیح و در صحیح منقولست از محمد که گفت سؤال کردم از حضرت امام محمد باقر صلوات اللَّه علیه از ملاحه که نمک زار باشد حضرت فرمودند که ملاحه چه چیز است یا چه مطلب است محمد گفت زمین شوره ایست که آب در آن جمع می شود و نمک می شود حضرت فرمودند که مثل سایر معادنست و در آن خمس است عرض نمودم که گوگرد و نفط از زمین بیرون می آیند حضرت فرمودند که اینها و هر چه مثل اینها باشد در آن خمس است.

(و قال الصّادق صلوات اللَّه علیه انّ اللَّه لا اله الّا هو لمّا حرّم علینا الصّدقه انزل لنا الخمس فالصّدقه علینا حرام و الخمس لنا فریضه و

ص: 559

الکرامه لنا حلال) و منقولست بطرق متکثره از آن حضرت صلوات اللَّه علیه که چون حق سبحانه و تعالی که بجز او خداوندی نیست زکات را بر ما حرام گردانید خمس را از جهه ما حلال گردانید پس زکات بر ما حرامست و خمس واجبست از جهه ما یا مقرر فرمود از جهه ما و هدیه بر ما حلال است.

[خوردن خمس ]

(و روی عن ابی بصیر قال قلت لأبی جعفر صلوات اللَّه علیه اصلحک اللَّه ما ایسر ما یدخل به العبد النّار قال من اکل مال الیتیم درهما نحن الیتیم) و در موثق از حضرت امام محمد باقر صلوات اللَّه

علیه منقولست که ابو بصیر عرض نمود که حق سبحانه و تعالی تمکن دهد ترا بحسب ظاهر چنانکه بحسب معنی داده است که مردمان بچه سهولت بجهنم می روند یعنی جهنم رفتن در کمال سهولت است و بهشت رفتن در کمال صعوبت است حضرت فرمودند که چنین است هر که یک درهم از مال یتیم می خورد بجهنم می رود چنانکه فرموده است که آن کسانی که مال یتیمان را بظلم می خورند نمی خورند مگر آتش را یعنی سبب اینست که فردای قیامت آتشی شود در شکمش و سوزد تا بجهنم برند او را و ما یتیمیم یعنی خمس را می خورند و نمی دهند و یک حصه او مال یتیمان سادات است به نص قرآن یا آن که بی کسی خود را تشبیه کرده اند به یتیمان چنانکه یتیمان نمی توانند دفع ظلم از خود کردن ایشان نیز چنین اند بحسب ظاهر و بحسب معنی درّ یتیمند یعنی مرواریدی که نظیر نداشته باشد و بهر دو مضمون در اخبار وارد شده است و خواهد آمد.

[مصرف خمس ]

(و سال زکریّا بن مالک الجعفی ابا عبد اللَّه صلوات اللَّه علیه عن قول اللَّه عزّ و جلّ «وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَیْ ءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی الْقُرْبی وَ الْیَتامی وَ الْمَساکِینِ وَ ابْنِ السَّبِیلِ» «1» فقال امّا

ص: 560