لوامع صاحبقرانی، ج 6، ص: 3 صفحه 331

و جمعی این اخبار را حمل بر کراهت کرده اند چون کالصحیح از عبد اللَّه بن سنان منقول است که گفت که آن حضرت صلوات اللَّه علیه فرمودند که مکروه است صائم را که سر به آب فرو برد و کراهت را بر حرمت بسیار اطلاق کرده اند و احوط آنست که کل سر را به آب فرو نبرد و اگر ببرد عمدا احوط آنست که آن روز را بگیرد و قضا نیز بکند و اگر کفاره نیز بدهد نهایت احتیاط خواهد بود و اللَّه تعالی یعلم.

و اما در وطی درد بر زن دو حدیث مرسل وارد شده است از حضرت امام جعفر صادق صلوات اللَّه علیه که اگر مردی با زن روزه دار وطی کند در دبر روزه از زن باطل نمی شود و غسل نیز واجب نیست و اکثر علما حمل کرده اند بر صورت اکراه و احوط قضا و کفاره است اما اگر منی بیاید ظاهر اصحاب جزم است بوجوب قضاء و کفاره چون احادیث صحیحه وارد شده است از

عبد الرحمن بن حجاج که گفت سؤال کردم از حضرت امام جعفر صادق صلوات اللَّه علیه از مردی که بازی کند با زن خود در ماه رمضان تا او را منی بیاید حضرت فرمودند که بر اوست کفاره مانند کسی که با اهل خود جماع کرده باشد و مؤید این اخبار است چند حدیث کالصحیح دیگر و ظاهرش آنست که بازی شامل وطی دبر و تفخیذ و غیر آن هست و ظاهر این اخبار آنست که اگر چه معتاد نباشد که منی بیاید یا بقصد آمدن منی نباشد همان کفاره باید داد و مستبعد نیست دست بازی جایز باشد و اگر منی بیاید کفاره باید داد، و محتمل است که اخباره کفاره را حمل کنند بر صورتی که از حال خود داند که به سبب دست بازی او را منی می آید یا بقصد آمدن منی بازی کند و شک نیست که احوط کفاره است در آمدن منی هر چند عادت نداشته باشد و بقصد استمنا نکند

[کذب بر خدا و رسول ]

(و فی روایه منصور بن یونس عن ابی بصیر عن ابی عبد اللَّه صلوات اللَّه علیه انّ الکذب علی اللَّه و علی رسوله و علی الائمّه صلوات اللَّه علیهم یفطر الصّائم) و در موثق از حضرت امام جعفر صادق صلوات اللَّه علیه منقول است که دروغ بستن بر خدا و بر رسول و بر ائمه هدی صلوات اللَّه علیه روزه را باطل می کند و صدوق بعضی از حدیث را نقل بالمعنی کرده است چون کلینی و شیخ همین حدیث را از منصور از ابو بصیر روایت کرده اند که گفت از آن حضرت صلوات اللَّه علیه شنیدم که می فرمودند که

دروغ وضو را می شکند و روزه را باطل می کند پس من عرض نمودم که ما همه هلاک شدیم که نمازها همه باطل است و روزها باطل حضرت فرمودند که مطلق دروغ مراد من نیست بلکه دروغ بر خدا و رسول و ائمه هدی صلوات اللَّه علیهم مراد است و قریب باین است موثقه سماعه و ظاهر این دو حدیث آنست که هم چنان که افترا بر خدا و رسول سبب نقص کمال وضوست هم چنین سبب نقص کمال صوم است و شکی نیست در آن که این کذب از اعظم کبایر است و در روزه اعظم خواهد بود بنا بر این همیشه خصوصا در صوم احتیاط لازمست که غیر مجتهد تفسیر قرآن و حدیث نکند و مسأله از پیش خود نگویند و مجتهد نیز نهایت احتیاط کند در گفتن مسایل و تفاسیر.

[روزه چشم و گوش ]

(و روی محمّد بن مسلم عنه صلوات اللَّه علیه انّه قال اذا صمت فلیصم سمعک و بصرک و شعرک و جلدک و عدّد اشیاء غیر هذا و قال لا یکون یوم صومک کیوم فطرک) و در قوی کالصحیح و حسن کالصحیح و در صحیح منقول است از