لوامع صاحبقرانی، ج 6، ص: 3 صفحه 572

و به همین عنوان کلینی رحمه اللَّه علیه ذکر کرده است از ترجمه باب که در خبری دیگر منقول است که آن حضرت صلوات اللَّه علیه فرمودند که هر گاه مردمان روزه باشند و شب ماه شوال را ندیده باشند و جمعی عادل بیایند و گواهی دهند که ما دیشب ماه را

دیدیم پس باید که افطار کنند و روز دیگر اول روز بیرون روند به صحرا و نماز عید را قضا به جا آورند و ظاهرش آن است که شهادت بعد از زوال بوده است و به حسب ظاهر این دو حدیث مخالف احادیث بسیار است که وارد شده است که نماز عید اگر فوت شود قضا ندارد و جمع می توان کرد که قضا واجب نباشد و این دو حدیث را حمل کنند بر استحباب و اللَّه تعالی یعلم.

(و اذا رای هلال شوّال بالنّهار قبل الزّوال فذلک الیوم من شوّال و اذا رای بعد الزّوال فذلک الیوم من شهر رمضان) و منقول است در موثق کالصحیح از عبید بن زراره و ابن بکیر که حضرت امام جعفر صادق صلوات اللَّه علیه فرمودند که هر گاه ماه شوال را در روز پیش از پیشین به بینند آن روز از شوال است و اگر بعد از زوال دیده شود آن روز از ماه رمضان است و در حسن کالصحیح از حماد بن عثمان منقول است که آن حضرت صلوات اللَّه علیه فرمودند که هر گاه مردمان هلال را پیش از زوال ببینند آن هلال شب گذشته است و اگر بعد از زوال ببینند از شب آینده است و ممکن که این حدیث را حمل کنند بر غالب چون اکثر اوقات چنین است و بیان واقع باشد نه آن که روزه بگیرند در اول ماه رمضان و بخورند در آخر ماه و منافات ندارد که در اول از ماه باشد و واجب نباشد روزه گرفتن و آخر از شوال باشد و واجب نباشد خوردن چون مکلفیم به ظاهر نه

به واقع و مکرر مذکور