لوامع صاحبقرانی، ج 6، ص: 3 صفحه 573

شد که در مواضع تقیه چنین مبهم می فرمایند، و ظاهر است که هر گاه ماه سی باشد و بعد از دو سه ساعت از اول شب خروج از شعاع شمس شود پیش از ظهر دیده می شود پس اگر این اعتبار می داشت بنا را بر دیدن نمی گذاشتند با آن که در اخبار متواتره وارد شده است که چون به بیند روزه بگیرند و چون به بینید افطار کنید و توهم نشود که اینجا دیده ایم زیرا که یقینا این معنی مراد نیست که از جهت آن روز فایده داشته باشد بلکه از جهت روز آینده فایده دارد و لهذا بعد از دیدن بعد از ظهر نمی خورند به اجماع.

و به همین مضمون است کالصحیح یا صحیح از محمد بن عیسی که گفت نوشتم به خدمت آن حضرت یعنی امام محمّد تقی صلوات اللَّه علیه چون منقول است که او از آن حضرت صلوات اللَّه علیه روایت کرده است به عنوان مشافهه و مکاتبه که فدای تو گردم بسیار است که شب ابر است و ماه شوال را نمی بینند و روزش گاهی پیش از زوال می بینند و گاهی بعد از زوال پس اگر قبل از زوال ماه را ببینیم افطار کنیم آن روز را و چگونه می فرمایید حضرت صلوات اللَّه علیه نوشتند که آن روزه را تمام می کند زیرا که اگر ماه سی باز شود غالب آن است که پیش از زوال می توان دید آن را و چند حدیث دگر نیز وارد شده است که ظاهر آن ها نیز این است که دیدن قبل از زوال اعتبار ندارد اگر چه همه قابل

تاویل هستند و عمده ظاهر اخبار متواتره است و گذشت و خواهد آمد.

باب النّوادر

[طعام دادن به روزه خوار]

(روی الحسین بن سعید عن ابن فضّال قال کتبت إلی ابی الحسن الرّضا صلوات اللَّه علیه اساله عن قوم عندنا یصلّون و لا یصومون شهر رمضان و ربّما احتجت إلیهم یحصدون لی فاذا دعوتهم للحصاد لم یجیبونی حتّی اطعمهم و هم یجدون من یطعمهم فیذهبون إلیهم و یدعونی و انا اضیق من اطعامهم فی شهر رمضان فکتب صلوات اللَّه علیه بخطّه اعرفه اطعمهم) این بابی است در احادیث شاذه نادره و لیکن اگر چه نادر است اما به آن عمل کرده است صدوق به اسانید صحیحه منقول است از حسن بن علی که گفت نوشتم به خدمت حضرت امام ابو الحسن الرضا صلوات اللَّه علیه و سؤال کردم از جمعی که نزد ما می باشند و نماز می کنند و مسلمانند و لیکن روزه ماه رمضان را نمی گیرند و درو می کنند و بسیار است که محتاج می شوم به ایشان که زراعت مرا درو کنند و چون ایشان را می طلبم نمی آیند تا به ایشان خوراک ندهم و جمعی هستند که خوردنی به ایشان می دهند پیش ایشان می روند و نزد من نمی آیند و بر من دشوار است به ایشان طعام دادن و می ترسم که معاونت بر اثم و عدوان باشد در ماه رمضان به ایشان چیزی دادن حضرت به خط مبارک خود که می شناسم خط حضرت را نوشتند که طعام به ایشان بده.