لوامع صاحبقرانی، ج 6، ص: 3 صفحه 610

کرده اند که شغل ذمه یقینی را براءت ذمّه یقینی می باید پس اعتماد بر عادل نتوان کرد چون از گفته عادل علم بهم نمی رسد بلکه نهایتش

ظن است و امثال این اخبار رد قول ایشان می کند و کلیت آن قاعده نیز ممنوع است اگر چه احوط آن است که فطره ایشان را به ثقات و عدول ایشان گذارد و فطره خود را خود بدهد و اگر فطره ایشان را خود بدهد و ایشان نیز بدهند نهایت احتیاط خواهد بود.

(و روی صفوان عن عبد الرّحمن بن الحجّاج قال سالت ابا الحسن صلوات اللَّه علیه عن رجل ینفق علی رجل لیس من عیاله الّا انّه یتکلّف له نفقته و کسوته أ تکون علیه فطرته قال لا انّما تکون فطرته علی عیاله صدقه دونه و قال العیال الولد و المملوک و الزّوجه و امّ الولد) و در حسن کالصحیح منقول است از عبد الرحمن که گفت سؤال کردم از حضرت امام موسی کاظم صلوات اللَّه علیه از شخصی که اخراجات شخصی را دهد که عیال او نباشد که در خانه او باشد بلکه خوردنی و پوشش او را دهد آیا فطره اش بر اوست حضرت فرمودند که نه و نیست فطره او مگر بر عیالش فطره واجب یعنی واجب فطره عیال است که واجب النفقه او باشند هر جا که باشند فطره ایشان بر اوست یا واجب النفقه نباشند و در خانه اش باشند و این فرد را نفرمودند و بظهور گذاشتند چون توهم می شود که اگر چه در خانه نیستند چون شب اخراجات ایشان را می کشد فطره ایشان بر او باشد، و حضرت فرمودند که عیال واجب النفقه فرزند است و بنده است و زوجه است و مادر فرزند که کنیز این کس باشد و ظاهرا والد از قلم نساخ ساقط شده باشد و در

لوامع

صاحبقرانی، ج 6، ص: 674

شنیدنها نیز تقصیری شده باشد لهذا این حدیث را دیگری روایت نکرده است و آن که تفحص کردیم مثل محمد بن یعقوب کلینی رضی اللَّه عنه امثال این حدیث را نقل نمی کند هر چند در کتب اصول باشد چون مضمونش شاذ است و محتاج بتأویل است و اگر کسی خواهد که بر او ظاهر شود رجوع کند به احادیثی که کلینی از محاسن و بصایر و قرب الاسناد و غیر آن برداشته است هر حدیثی که واضح الدّلاله بوده است نقل کرده است و هر چه خفائی داشته است نقل نکرده است بخلاف صدوق چون پیش او ظاهر بوده است یا تامّل نکرده نوشته است و اللَّه تعالی یعلم.

[زکات فطره کنار گذاشته شود]

(و روی صفوان بن یحیی عن اسحاق بن عمّار قال سالت ابا عبد اللَّه صلوات اللَّه علیه عن الفطره قال اذا عزلتها فلا یضرّک متی ما اعطیتها قبل الصّلاه او بعدها قال الواجب علیک ان تعطی عن نفسک و ابیک و أمّک و ولدک و امرأتک و خادمک) و مرویست در موثق کالصحیح از اسحاق که گفت سؤال کردم از حضرت امام جعفر صادق صلوات اللَّه علیه از فطره حضرت فرمودند هر گاه جدا کردی هر وقت که دهی ضرر ندارد خواه پیش از نماز عید بدهی یا بعد از آن بدهی و حضرت فرمود که واجب است بر تو زکات خود را و پدر و مادر و فرزندان و زن و بنده ات را بدهی اما پدر و مادر و فرزند را وقتی زکات می دهد که چیزی از خود نداشته باشند یا اگر داشته باشند عیال او باشند و این جماعت واجب النفقه اند

که اگر چه عیال این کس نباشد زکات ایشان را می باید داد مگر آن که در عیال دیگری باشند حتی خود نیز اگر در عیال غنی باشد که قبل از شام شوال در