لوامع صاحبقرانی، ج 7، ص: 3 صفحه 45

دوم است چون که ایشان تا در منی می بودند همه مفاخر آبای خود را یاد می کردند و تکبیر در عوض آن بود پس چون اجتماع بر طرف می شود تکبیر ساقط می شود از اهل امصار و در نماز عید گذشت

[تعداد حج برای هر نفر]

(و انّما صار فی النّاس من یحجّ حجه و منهم [و فیهم خ ] من یحجّ اکثر و منهم [فیهم خ ] من لا یحجّ لأنّ ابراهیم علیه السّلام لمّا نادی هلمّ إلی الحج اسمع من فی اصلاب الرّجال و ارحام النّساء إلی یوم القیمه فلبّی النّاس فی اصلاب الرّجال و ارحام النّساء لبّیک لبّیک داعی اللَّه فمن لبّی عشرا حجّ عشرا و من لبّی خمسا حجّ خمسا و من لبّی اکثر فبعدد ذلک و من لبّی واحدا حجّ واحدا و من لم یلبّ لم یحجّ) و در موثق کالصحیح از عبد اللَّه بن سنان منقولست که حضرت امام جعفر صادق صلوات اللَّه علیه فرمودند که چرا در میان مردمان بعضی یک حج می کنند و بعضی بیشتر می کنند و بعضی حج نمی کنند از جهه آن که چون حضرت ابراهیم ندا کرد که بیایید بحج حق سبحانه و تعالی آواز آن حضرت را رسانید بهر که در پشتهای پدران و رحمهای مادران بود تا روز قیامت یعنی به ارواحی که پیش از خلق اجساد بدو هزار سال مخلوق شده بودند پس گویا که در پشت پدران و شکم مادرانند.

و محتمل است که ظاهرش مراد باشد چنانکه هر یک از بشر که

تا روز قیامت مخلوق خواهند شد جزوی از ایشان از اجزاء آدم بود چنانکه گذشت در تفسیر آیه «وَ إِذْ أَخَذَ رَبُّکَ الخ» پس محتمل است که این صدا به گوش آن اجزاء رسیده باشد و حق سبحانه و تعالی آنها را شعور فهم خطاب داده باشد یا اشاره باشد به معلومیت ایشان و استعدادات و احوال ایشان مر خالق را و علی ای حال هر که تا روز قیامت موجود خواهد شد